Een goed parfum is nooit haastwerk. Net zoals een gerijpte whisky of ambachtelijke kaas heeft een verfijnd parfum tijd nodig om complexiteit te ontwikkelen. Vanaf de trage teelt van kostbare ingrediënten tot het geduldige proces van rijping en maceratie, draait alles om tijd.
De hele beautyindustrie is geobsedeerd door de strijd tegen de tijd”, stelt Renaud Salmon, de creatief directeur van het Omaanse parfumhuis Amouage. “Maar voor parfums geldt net het omgekeerde: als je tijd neemt voor de teelt van sommige ingrediënten, het creatieve proces en de productie van parfum, wordt het product vaak beter.” Salmon vervolgt: “Echte luxe heeft iets onnodigs. Het is niet per se rationeel. Tijd nemen zonder direct resultaat te verwachten is een voorrecht dat enkel luxemerken zich kunnen permitteren, maar helaas steeds vaker verliezen.”
De trage schoonheid van natuurlijke ingrediënten
Het belang van tijd wordt al duidelijk bij de teelt van natuurlijke grondstoffen. Sommige parfumingrediënten zijn zo arbeids- en tijdsintensief dat dat voor een stevig prijskaartje zorgt. “Denk bijvoorbeeld aan sandelhout”, zegt Delphine Jelk, de huisparfumeur van Guerlain. “Het duurt minstens vijftien jaar voordat een sandelhoutboom de juiste kwaliteit geeft en dus gekapt mag worden. Dat vraagt een vooruitziende blik en een zorgvuldige aanplantingsplanning om het aanbod constant te houden.”
Ook het kostbare oudhout vraagt geduld. Wanneer een boom geïnfecteerd raakt, zal die binnenin een geurige hars ontwikkelen om zich te verdedigen tegen de parasiet. Het vergt minstens zes jaar voordat het aangetaste hout gedestilleerd kan worden. Orris of irisboter, afkomstig van de wortels van de irisplant, heeft eveneens minstens zes jaar nodig. “Iriswortels moeten eerst drie jaar of langer groeien voor ze geoogst kunnen worden. Daarna moeten de wortels even lang drogen. Tijdens dat droogproces ontwikkelen de wortels een zachte, propere poedergeur.”
Er bestaan technieken om dat proces te versnellen, maar het geeft niet hetzelfde resultaat, meent Jelk. Ook vanille – aanwezig in alle Guerlainparfums – vraagt een geduldig proces van maandenlang drogen in de zon en een wekenlange alcoholinfusie en filtratie, voordat het volle aromatische potentieel wordt bereikt.
De onzichtbare alchemie
Als het parfum eenmaal is samengesteld, laten parfumeurs de olie een tijdje rijpen, zodat de moleculen zich met elkaar kunnen verbinden en versmelten tot een geheel. Net als bij kaas, wijn en sterkedranken als cognac en whisky voegt de tijd complexiteit en diepte toe. Na de rijping, die doorgaans enkele weken duurt, begint de maceratie, waarbij de parfumolie met alcohol wordt gemengd. Dat mengsel moet opnieuw enkele weken rusten. Dat stabiliseert het parfum, verbetert de geurintensiteit en doet het parfum lang(er) houden op de huid.
‘Tijd nemen zonder direct resultaat te verwachten is een voorrecht dat enkel luxemerken zich kunnen permitteren’
Niet elk parfum heeft evenveel tijd nodig. Frisse geuren kunnen vrij snel klaar zijn, terwijl diepere, houtachtige of kruidige noten pas na weken tot maanden hun optimale balans vinden. Jelk licht toe: “Een akkoord met basisnoten als vanille en sandelhout wordt na enkele weken rijping spectaculair beter, terwijl een combinatie van frisse kopnoten als bergamot en lavendel onmiddellijk al heerlijk ruikt.”
Afhankelijk van het type geur kun je spelen met het effect van maceratie door meer of minder tijd te nemen. Ze geeft een voorbeeld: “Bij Pêche Mirage bijvoorbeeld wilde ik een zeer fruitige, vrolijke, perzikachtige start, die contrasteert met de leerbasis. Dus laat ik de parfumolie lang rijpen voor een mooie, gesettelde ledernoot, maar ga ik minder lang macereren, zodat ik een fruitige aanzet behoud.” Als een dj speelt ze met het tempo om de juiste effecten te krijgen.
Experimenten met dubbele infusie
Toen Renaud Salmon als creatief directeur bij Amouage, ontdekte hij tot zijn verbazing dat elk parfum er zijn eigen rijpingstijd had. “Dat had ik nog niet eerder gezien, ik besloot ermee te gaan experimenteren.” Salmon vroeg vier parfumeurs om drie geuren te maken die pas na maandenlang rijpen op punt zouden staan. “Intuïtief weten we dat zware materialen als houtsoorten, harsen en balsems goed verouderen, anders dan fragiele ingrediënten zoals bloemen en citrusvruchten”, legt Salmon uit.
De parfumeurs werkten dan ook voornamelijk met basisnoten: romige vanille en sandelhout in Lustre, rokerig palo-santohout voor Reasons en warme patchoeli en amber in Outlands. De parfumconcentraten werden maandenlang gerijpt in inox vaten met chips van sandelhout voor een speciaal effect. Ook de geurloze alcohol werd apart gerijpt in eikenhouten vaten, wat hem een houtaroma gaf en een ingrediënt van het parfum maakte. “De dubbele infusie creëert een zachtere, vollere geur en een omhullend effect, die na zes maanden op punt stond”, zegt Salmon. “Door de lange rijping ontstaat een patina, een subtiele geursluier rondom de parfums die ze uniek maakt. Dat rechtvaardigt het wachten.”
Naast het verbeteren van de geurkwaliteit biedt tijd nog een interessant voordeel: het bemoeilijkt het kopiëren. Zeker duurdere merken als Amouage hebben veel last van ‘dupes’, goedkope kopieën van populaire parfums. “Door de lange rijping krijgen de parfums een unieke signatuur die moeilijk reproduceerbaar is. Tijd nemen is dus ook een vorm van bescherming.”
‘Het duurt minstens vijftien jaar voordat een sandelhoutboom de juiste kwaliteit geeft’
Het belang van tijd wordt al duidelijk bij de teelt van natuurlijke grondstoffen. Sommige parfumingrediënten zijn zo arbeids- en tijdsintensief dat dat voor een stevig prijskaartje zorgt. “Denk bijvoorbeeld aan sandelhout”, zegt Delphine Jelk, de huisparfumeur van Guerlain. “Het duurt minstens vijftien jaar voordat een sandelhoutboom de juiste kwaliteit geeft en dus gekapt mag worden. Dat vraagt een vooruitziende blik en een zorgvuldige aanplantingsplanning om het aanbod constant te houden.”
Ook het kostbare oudhout, bekend als agarhout, vraagt geduld. Wanneer een boom geïnfecteerd raakt, zal die binnenin een geurige hars ontwikkelen om zich te verdedigen tegen de parasiet. Het vergt tijd – minstens zes jaar, volgens Jelk – voordat het aangetaste hout gedestilleerd kan worden. Orris of irisboter, afkomstig van de wortels van de irisplant, heeft eveneens minstens zes jaar nodig. “Iriswortels moeten eerst drie jaar of langer groeien voor ze geoogst kunnen worden. Daarna moeten de wortels minstens even lang drogen. Tijdens dat droogproces ontwikkelen de wortels een zachte, propere poedergeur. Ten vroegste na zes jaar kunnen de wortels vermalen en gedestilleerd worden tot orris.”
Er bestaan technieken om dat proces te versnellen, maar het geeft niet hetzelfde resultaat, meent Jelk. Ook vanille – aanwezig in alle Guerlainparfums – vraagt een geduldig proces van maandenlang drogen in de zon en een wekenlange alcoholinfusie en filtratie, voordat het volle aromatische potentieel wordt bereikt in de vanilletinctuur die Jelk gebruikt in haar parfums.
De onzichtbare alchemie
Als het parfum eenmaal is samengesteld, laten parfumeurs de olie een tijdje rijpen, zodat de moleculen zich met elkaar kunnen verbinden en versmelten tot een geheel. Net als bij kaas, wijn en sterkedranken als cognac en whisky voegt de tijd complexiteit en diepte toe. Na de rijping, die doorgaans enkele weken duurt, begint de maceratie, waarbij de parfumolie met alcohol wordt gemengd. Dat mengsel moet opnieuw enkele weken rusten. Dat stabiliseert het parfum, verbetert de geurintensiteit en doet het parfum lang(er) houden op de huid.
Niet elk parfum heeft evenveel tijd nodig. Frisse geuren kunnen vrij snel klaar zijn, terwijl diepere, houtachtige of kruidige noten pas na weken tot maanden hun optimale balans vinden. Afhankelijk van het type geur kun je spelen met het effect van maceratie door meer of minder tijd te nemen. Ze geeft een voorbeeld: “Bij Pêche Mirage bijvoorbeeld wilde ik een zeer fruitige, vrolijke, perzikachtige start, die contrasteert met de leerbasis. Dus laat ik de parfumolie lang rijpen voor een mooie, gesettelde ledernoot, maar ga ik minder lang macereren, zodat ik een fruitige aanzet behoud.” Als een dj speelt ze met het tempo om de juiste effecten te krijgen.
Dubbele infusie
Toen Renaud Salmon vijf jaar geleden begon als creatief directeur bij Amouage, ontdekte hij tot zijn verbazing dat elk parfum er zijn eigen rijpingstijd had. “Dat had ik nog niet eerder gezien. Het intrigeerde me, dus besloot ik ermee te gaan experimenteren.” Hij vroeg vier parfumeurs om drie geuren te maken die pas na maandenlang rijpen op punt zouden staan. Een ongewone uitdaging, hoewel de parfumeurs wel konden bogen op jarenlange ervaring en intuïtie. “Intuïtief weten we dat zware materialen als houtsoorten, harsen en balsems goed verouderen, anders dan fragiele ingrediënten zoals bloemen en citrusvruchten”, legt Salmon uit.
De parfumeurs werkten dan ook voornamelijk met basisnoten: romige vanille en sandelhout in Lustre, rokerig palo-santohout voor Reasons en warme patchoeli en amber in Outlands. De parfumconcentraten werden maandenlang gerijpt in inox vaten met chips van sandelhout voor een speciaal effect. Ook de geurloze alcohol werd apart gerijpt in eikenhouten vaten, wat hem een houtaroma gaf en een ingrediënt van het parfum maakte. “De dubbele infusie creëert een zachtere, vollere geur en een omhullend effect, die na zes maanden op punt stond”, zegt Salmon. “Door de lange rijping ontstaat een patina, een subtiele geursluier rondom de parfums die ze uniek maakt. Dat rechtvaardigt het wachten.”
Naast het verbeteren van de geurkwaliteit biedt tijd nog een interessant voordeel: het bemoeilijkt het kopiëren. Zeker duurdere merken als Amouage hebben veel last van ‘dupes’, goedkope kopieën van populaire parfums. “Door de lange rijping krijgen de parfums een unieke signatuur die moeilijk reproduceerbaar is. Tijd nemen is dus ook een vorm van bescherming.”
Meer lezen
