‘”Sorry, ik werk niet buiten de kantooruren”, is het nieuwe mantra: zijn we allemaal quiet quitters?’

De bereidheid om soms net dat beetje extra te doen in het belang van het bedrijf raakt steeds meer op de achtergrond.

“Sorry, ik werk niet buiten de kantooruren”, is het nieuwe mantra. Wat begon als gezonde zelfzorg, leidt in sommige organisaties tot een productiviteitsprobleem dat dringend aandacht verdient. Dat mantra is overigens lang niet alleen te horen bij de jonge generatie, zoals vaak wordt beweerd, maar heeft zich breed in de samenleving genesteld. Laat me duidelijk zijn: grenzen stellen is essentieel. Het hoge aantal burn-outs in ons land onderstreept het belang daarvan. Maar wanneer worden al die grenzen contraproductief?

Als voorstander van een gezonde organisatiecultuur juich ik meer welzijn en een empathische werkomgeving toe. Tegelijk zie ik hoe een te rigide houding organisaties kan verlammen. Wanneer een collega weigert een cruciaal dossier nog even door te nemen, enkel en alleen omdat het na werktijd is, terwijl die kleine inspanning dagen vertraging kan voorkomen, is er iets fundamenteels verloren gegaan: de flexibiliteit die nodig is om samen succesvol te zijn. Flexibiliteit is cruciaal om te floreren in de hectische, snel veranderende en complexe wereld van vandaag. Adaptiviteit is geen luxe, maar een noodzaak. Zijn we dan allemaal quiet quitters geworden? Nee, maar de bereidheid om soms net dat beetje extra te doen in het belang van het bedrijf raakt steeds meer op de achtergrond.

Het probleem zit ’m dan ook niet bij het stellen van grenzen, maar bij een te principiële benadering ervan. Starre grenzen (“ik werk nooit na vijven”) negeren de context. Pragmatische grenzen komen voort uit zelfkennis: ik merk dat structureel overwerk mijn welzijn schaadt, maar in uitzonderlijke situaties ben ik flexibel. Die twee manieren van omgaan met grenzen verschillen fundamenteel van elkaar. Flexibel grenzen stellen komt niet alleen het bedrijf ten goede, maar ook je carrière. Onderzoek toont aan dat de meest succesvolle professionals hun grenzen bewaken zonder ze tot dogma te verheffen. Wie categorisch weigert iets buiten zijn reguliere takenpakket te doen, mist kansen. De meest waardevolle leermomenten ontstaan vaak net buiten je comfortzone, en promoties gaan zelden naar degenen die strikt binnen de lijntjes kleuren.

Dat brengt ons bij twee cruciale vragen. Waarom zijn we zo rigide geworden? En hoe kunnen we beter doen? Misschien zijn we ook op de werkvloer te individualistisch geworden. We beschouwen het als vanzelfsprekend dat het individuele welzijn voorrang krijgt op het collectieve belang. In Aziatische landen is dat juist omgekeerd. De ideale balans ligt wellicht tussen die uitersten. Dat betekent dat we af en toe meer aandacht moeten besteden aan het bedrijf als gedeeld doel.

We kunnen beter doen door de mentaliteit van een spoedarts aan te nemen. Het idee dat we onze to-dolijst volledig moeten afwerken voor we ander hooi op onze vork nemen, moeten we loslaten. Werk is nooit af. Net als op de eerste hulp moeten we prioriteiten leren stellen op basis van urgentie en impact. Pas triage toe in je werk. Wat moet nu gebeuren? Wat kan wachten? Wat kun je delegeren? Herwaardeer voortdurend, want de realiteit verandert constant. Soms betekent dat dat je de strikte grens om niet na vijven te werken loslaat voor een dringende kwestie. Een arts stuurt ook niemand met een acuut probleem weg, zelfs als dat overwerk betekent.

Tegelijk moeten we legitieme grenzen respecteren en een cultuur van gedeelde verantwoordelijkheid bevorderen. Gezonde grenzen stellen doe je niet alleen, maar samen – door elkaar te ondersteunen en complementair te zijn waar er hiaten vallen. Effectieve grenzen zijn niet rigide, maar dynamisch. Ze beschermen ons welzijn zonder het collectief te ondermijnen. Adaptabiliteit is geen opoffering, maar de essentie van professionaliteit.

De auteur is publicist, columnist en master internationale politiek