Ongehinderd door financiële kennis noemen mensen die nooit één euro echte winst maakten zich serial entrepreneur.
Onlangs zag ik op Instagram een jonge ondernemer voorbijkomen. Vooral zijn eerste zin bleef me bij: “Dit is hoe ik 50.000 euro winst maakte.” Kleine anticlimax: al snel bleek dat het om 50.000 euro omzet ging. Zijn kosten? Die had hij “nog niet opgeteld”. De winst bestond dus vooral uit enthousiasme. En onwetendheid. Want na een snelle opzoeking in de ondernemersdatabank bleek die ‘winst’ zelfs verlies te zijn. Die video is geen uitzondering. Ongehinderd door financiële kennis noemen mensen die nooit één euro echte winst hebben gemaakt zich serial entrepreneur of business mentor.
Aan de ene kant scoren Vlaamse 15-jarigen internationaal sterk: in de PISA-test van 2022 haalden ze de hoogste gemiddelde score. Tegelijk laten enquêtes van Febelfin en de FSMA een ander beeld zien. Slechts 27 procent van de 16- tot 30-jarigen vindt zichzelf financieel goed onderlegd, terwijl 24 procent zichzelf een zwakke score geeft. Bijna de helft weet niet hoe een budget op te stellen, en drie op de vier begrijpen niet hoe banken met spaargeld werken. Dat is problematisch voor een werknemer, laat staan voor wie zelfstandig onderneemt.
In mijn eigen escapades als ondernemer voelde ik me pas echt veilig zodra ik mijn boekhouding beter kende dan mijn boekhouder. Het pijnlijke is: ook financieel ongeletterde starters worden aangemoedigd om te springen. Je ziet de boodschap overal: ‘Start your own business’, ‘Be your own boss’, ‘Escape the 9-to-5’. Het klinkt fantastisch. Maar in dat enthousiasme ontbreekt te vaak het fundament: je kans op slagen slinkt exponentieel zonder de juiste financiële kennis. Cashflow, vaste kosten, afschrijvingen, btw, loonkosten, schulden: die concepten bestaan pas écht als ze op je bankrekening inslaan. Tegen die tijd is het vaak al te laat. Intussen vullen influencers op TikTok en Instagram de leegte met flarden financiële wijsheid: tips over beleggen, dropshipping, side hustles, passieve inkomsten. Zo krijgen jonge ondernemers niet het gereedschap dat ze nodig hebben, maar de illusie dat succes snel én simpel is.
Hoe het tij te keren? Een eerste bottleneck is de schroom overwinnen die nog altijd heerst als het op geld aankomt. Het is makkelijker voor mensen om hun seksleven uit de doeken te doen dan het over hun geld te hebben. Tot je miljonair bent, lijkt geld vooral taboe. En dat is jammer. Want net als starter of jonge ondernemer is er de meeste nood aan open, eerlijke gesprekken. Maar dan hoor je vooral succesverhalen van mensen die al tien stappen verder staan. Dat is alsof je leert tennissen en enkel advies krijgt van Serena Williams. Inspirerend, ja. Maar je hebt vooral iets aan gesprekken met spelers die nét een trapje hoger staan dan jij. Die nog weten hoe het voelt om te starten.
Een tweede probleem is het gebrek aan scholing. We zouden het nooit aanvaarden dat iemand in de zorg, het onderwijs of de bouw aan de slag gaat zonder opleiding. Maar van jonge ondernemers verwachten we dat ze het allemaal vanzelf leren. Daar ligt een rol voor onderwijsinstellingen, incubatoren, mentorprogramma’s én de overheid. Wie beleid maakt rond jeugd, werk en zelfstandigheid, moet structureel inzetten op financiële basiseducatie. Niet als optioneel bijvak, maar als kerntaak voor iedereen die zelfstandig aan de slag wil.
Mijn hoop? Dat de volgende generatie jonge ondernemers TikTok mag gebruiken om échte winst te vieren – winst in kennis, inzicht en duurzame groei. Niet enkel het bedrag op hun bankrekening. Geld mag geen taboe zijn. En zeker geen geheim. Het is een vaardigheid die je kunt en moet leren. En ondernemen? Dat is geen heroïsche sprong in het diepe, maar een vak op zich.