‘Wilt u water met of zonder fluoride?’

Gefluorideerd kraantjeswater lijkt in de Verenigde Staten de eenvoudigste manier om de mondgezondheid te bevorderen.

Je zit amper neer in een restaurant, of je krijgt al een glas water voorgeschoteld. Boordevol ijsblokjes, en gratis. Een typisch Amerikaanse gewoonte, net zoals het afruimen van je bord voor je tafelgenoten klaar zijn met eten. In New York noemen we het kraantjeswater gekscherend ‘New York’s finest’. Een klein, gul gebaar dat we in België niet kennen. Daar verschijnt water op de rekening. Maar los van die lokale gewoonte is er controverse over wat er in de Verenigde Staten in het drinkwater zit, nu de regering overweegt fluoride weg te laten.

Fluoride wordt sinds het midden van de twintigste eeuw toegevoegd aan de openbare watervoorziening om tandbederf te voorkomen. Wie zulk water drinkt, krijgt minder gaatjes. Bij meer dan 70 procent van de Amerikanen komt gefluorideerd water uit de kraan, wat miljoenen kinderen en volwassenen ten goede komt. Het voorstel om fluoride niet langer toe te voegen, lokt felle discussies uit. Volksgezondheidsexperts gaan in tegen sceptici die pleiten voor keuzevrijheid en waarschuwen voor overexposure.

De gevolgen zijn niet gering. Tandbederf is de meest voorkomende chronische ziekte bij kinderen en een belangrijke oorzaak van schoolverzuim. Voor volwassenen leidt onbehandeld tandbederf vaak tot ernstige complicaties, terwijl bijna een kwart van de Amerikanen geen tandartsverzekering heeft.

In regio’s waar fluoride ontbreekt in het water is er een toename van gaatjes, tandvleesontstekingen en infecties die zich door het lichaam kunnen verspreiden. Dat zijn niet zomaar kleine ongemakken. Ernstige mondgezondheidsproblemen kunnen diabetes, hart- en vaatziekten en zelfs complicaties tijdens de zwangerschap veroorzaken. De kosten voor het behandelen van gevorderde gebitsproblemen overstijgen de investeringen in preventieve maatregelen zoals fluoridering.

België en de meeste andere Europese landen fluorideren hun kraantjeswater niet. Ze vertrouwen op fluoride in tandpasta, tandzorgprogramma’s en voedingsrichtlijnen. En het gezondheidssysteem maakt tandverzorging toegankelijker. Mondgezondheid kan dus zonder fluoridering, maar vereist investeringen en coördinatie die onmogelijk zijn in het gebrekkige en gefragmenteerde Amerikaanse zorgsysteem.

Tegenstanders van fluoride schermen met persoonlijke keuzevrijheid en promoten fluoride in tandpasta. Maar dat argument negeert de sociaaleconomische realiteit van de Verenigde Staten. Tandpasta en regelmatige tandartsbezoeken zijn luxeproducten voor gezinnen die moeite hebben om rond te komen. Voor onverzekerden blijft tandzorg vaak beperkt tot noodsituaties. Gefluorideerd water lijkt daarom de eenvoudigste manier om de mondgezondheid te bevorderen.

Terwijl discussies oplaaien over wetenschap, keuzevrijheid en algemeen welzijn, doemt een absurd toekomstbeeld op waarin de ober vraagt: “Wilt u water met of zonder fluoride?” Voorlopig blijft ons glas gevuld met New York’s finest, voor miljoenen Amerikanen niet zomaar water maar preventieve zorg in zijn puurste vorm.