We zijn niet gedoemd om de situatie in Iran eeuwig te ondergaan en alles begint met een grotere weerbaarheid.
Misschien herinnert u zich nog de iconische foto van golfende Amerikanen terwijl over de hele horizon een gigantische bosbrand woedt. Zo voelen de voorbije weken aan. In België is alles min of meer peis en vree, onze economie tuft gezapig door. Maar de horizon kleurt steeds zwarter. Afgelopen weekend overschreed Donald Trump een rode lijn waar zijn voorgangers en hijzelf in zijn eerste termijn altijd ver weg van bleven: een grote Amerikaanse aanval op Iraanse installaties voor kernwapens. 25 jaar lang twijfelden de Amerikaanse presidenten over die aanval, maar ze deinsden altijd terug.
De risico’s die de voorgangers van Trump zagen, zijn er nog altijd. Het is niet zeker of je met bombardementen het Iraanse atoomprogramma kunt vernietigen. Ondanks de triomfantelijke uitspraken van Trump is er ook nu geen zekerheid over de mogelijkheid van Iran om toch nog een kernmacht te worden. Het risico op een grote oorlog in het Midden-Oosten is groot, net als het risico op een wereldwijd conflict door de hechte banden tussen Iran, Rusland en China. En Iran kan wanhopig genoeg zijn om het handelsverkeer en het olietransport in het Midden-Oosten, en dus naar Europa en China, volledig plat te leggen. Het waren stuk voor stuk goede redenen om voor een diplomatiek akkoord te kiezen, zoals dat gebeurde in 2015. Tot Trump er in 2018 zelf de stekker uittrok, vooral omdat het akkoord een verwezenlijking was van zijn voorganger Barack Obama.
Achter de Amerikaanse bombardementen van het afgelopen weekend zit ook geen grote strategische redenering. De bombardementen van Israël hadden Iran al militair verzwakt. Lokale bondgenoten zoals Syrië en Hezbollah waren uitgeschakeld. En de grote bondgenoten Rusland en China kijken voorlopig de andere kant uit. De Iraanse ayatollahs hebben dus zeer weinig opties om terug te slaan en daar profiteren Israël en Trump volop van. De bombardementen zijn een deel van het machtsvertoon waar Trump in zijn tweede termijn zo verslaafd aan is. Het doet andere geopolitieke mislukkingen en binnenlands protest tegen zijn belastingwet en zijn migratiebeleid vergeten.
De VS hebben zeer weinig te winnen bij een grote oorlog in het Midden-Oosten. Donald Trump krijgt veel verkocht aan zijn achterban, maar niet een oorlog die honderden miljarden en het leven van duizenden Amerikaanse soldaten kost. Trump wil zo snel mogelijk de overwinning uitroepen. De chaotische communicatie over de wapenstilstand toont hoe explosief de situatie blijft. Het is de vraag hoezeer het Iraanse regime alles nog in de hand heeft. De raketaanval na het ingaan van het bestand maandagnacht voorspelt niet veel goeds. Ook premier Netanyahu heeft weinig belang bij een wapenstilstand. Hij heeft zich getransformeerd tot een echte oorlogspremier. De oorlog in Iran doet zijn vergeldingsoorlog en uithongering in Gaza vergeten, net als het falen van de Israëlische inlichtingendiensten in de aanloop van de terreuraanslagen van 7 oktober.
Militair kan Iran geen grote escalatie aan, dat is ergens hoopgevend. Het is ook de reden waarom de markten en de olieprijzen voorlopig wel nerveus, maar niet in paniek zijn. De markten zijn toeschouwers, net als de Europese Unie of België. Maar we zijn niet gedoemd om de situatie eeuwig te ondergaan en alles begint met een grotere weerbaarheid. Voor de overheden betekent dat meer investeren in defensie of een sterkere economische basis krijgen. Ook de bedrijven kunnen veel doen. Het draait om simpele vragen die een antwoord nodig hebben. Heeft uw bedrijf een scenario klaar voor wanneer de inflatie of de energieprijzen weer de hoogte in schieten? Hebt u voldoende cash op de rekening staan om een moeilijke periode door te komen? Hebt u een plan voor wanneer er een grote cyberaanval of stroompanne is? Wie al die scenario’s goed heeft bekeken, kan met een geruster gemoed doorwerken. Of zelfs gaan golfen, ook al is de horizon gitzwart.