‘Wie de bevolking aan het bewegen krijgt, redt mensenlevens’

Op 24 februari woonde ik aan de UGent de verdediging van Ine Coppens bij om de graad van doctor of information engineering technology te halen. De titel van haar doctoraat luidde: I Like the Way I move: Personalizing Recommendations to Motivate Daily Physical Activity.

Op 24 februari woonde ik aan de UGent de verdediging van Ine Coppens bij om de graad van doctor of information engineering technology te halen. De titel van haar doctoraat luidde: I Like the Way I move: Personalizing Recommendations to Motivate Daily Physical Activity.

De doctoranda begon schitterend. Ze is een diepzeeduikster en vertelde dat er jaarlijks wereldwijd zo’n zeven mensen sterven door een haaienaanval. Vroeger ging het slechts om een tweetal per jaar. Waarom vallen nu meer doden? Heel vaak door de verkeerde badpakken, waardoor de haai denkt – in de mate dat haaien denken – dat hij een lekker brokje zeeleeuw voorgeschoteld krijgt. Wat leerde Ine Coppens mij? Diverse studies schatten het aantal doden per jaar door een gebrek aan beweging op minstens 5 miljoen. Dat heet a silent killer.

Wie de bevolking aan het bewegen krijgt, is dus een heilige. Die redt mensenlevens. En het beste nieuws: zelfs een beperkte inspanning per dag reduceert uw kans op een vroegtijdige dood al met zo’n 20 procent.

Maar hoe krijg je mensen aan het bewegen? Met technologie? De doctoranda haalde haar inspiratie bij de recommendation systems, die we kennen van onze buurvrouw, maar vooral van technologie. Netflix raadt een nieuwe serie aan. Amazon raadt een boek aan dat opvallend veel lijkt op het boek dat je vijf sterren hebt gegeven. Bol.com weet dat de lente op komst is, want je krijgt een aanbeveling voor poetsproducten. Google verdient honderden miljoenen aan advertenties die op maat gesneden zijn. Kunnen we technologie inzetten om hangouderen of coach patatoes in beweging te krijgen?

Voor zo’n doctoraatsonderzoek werk je met experimentele en controlegroepen. Je vergelijkt mensen die met een app op hun smartphone worden uitgenodigd om te bewegen met mensen die zo’n uitnodiging niet krijgen. Je manipuleert enkele variabelen, je meet en je vergelijkt de resultaten. Ik geef het hier eenvoudig weer, maar uiteraard is zo’n doctoraat gecontroleerd voor alle mogelijke storende variabelen, voor uitval en nog veel meer. En als je niet weet wat een generalized estimating equation (GEE) of linear mixed model (LMM) is, oordeel dan niet te snel.

Je wordt geen doctor omdat je wat leuke proefjes doet. Je bewijst dat je een vakgebied beheerst. In het geval van Ine Coppens zelfs verschillende, zoals twee juryleden nadrukkelijk opmerkten: bewegings- en gezondheidsleer, psychologie en engineering. Als leek ben je het meest geboeid door de resultaten. Voor mij springen er drie in het oog.

1. Apps helpen. Wie zijn app bleef gebruiken, verhoogde het aantal minuten bewegen per week van een magere 40 naar een mooie 140. De psycholoog in mij fluistert: het moeilijkste van het joggen is je joggingschoenen aantrekken. Wil je meer bewegen? Spreek af met de buurvrouw die je zoveel aanbevelingen doet, en als je geen buurvrouw hebt: gebruik een app.

2. Het meest effectief zijn de mogelijkheden waarbij je de inspanning kunt combineren met de dagelijkse routine. Neem de trap in plaats van de lift (spectaculair effect overigens). Veel minder effectief zijn de radicaal nieuwe uitnodigingen. Koop een fiets, ga tennissen. Zoekt u bewijzen van die mislukte aanpakken? Kijk eens op eBay naar de prijs van de afgedankte roeiapparaten. Belachelijk laag.

3. Apps werken effectiever als ze rekening houden met situationele factoren. Opvallend was hoe verschillend de gebruikers reageerden op de app naargelang het tijdstip of de dag. De zondagochtend is een prima moment om eens iets anders uit te proberen en zo meer te bewegen.

Zelden heb ik zo’n onderhoudende doctoraatsverdediging bijgewoond. Het publiek vuurde in het laatste deel de ene vraag na de andere af. Knap van mijn vroegere alma mater dat ze op die manier wetenschap dichter bij de burger brengt.

De auteur is emeritus professor management aan Vlerick Business School. www.marcbuelens.com