‘We weten niet wat intelligentie is, maar blijven ons afvragen of AI wel intelligent is’

“We meten alles wat we zien af aan enkele toevallige eigenschappen die we bij onszelf herkennen en waar we een woord voor bedacht hebben”, aldus Marc Buelens.

Goede voornemens zijn er om zo snel mogelijk op te bergen. In 2024 zou ik een standaardwerk schrijven: Artificiële intelligentie voor dummies. Ondertitel: De filosofische, psychologische, economische en geopolitieke gevolgen. Met zo’n sexy titel kon groot succes niet uitblijven. Maar ik ben te laat, ik heb ondertussen al de bestseller van Lieven Scheire gelezen. Dat boek is slimme non-fictie: helder, boeiend, relevant en lezergericht. Scheire zit wel met een reuzeprobleem. Zoals hij zelf opmerkt, is alle kennis over AI binnen de zes maanden hopeloos verouderd.

Mijn tweede goede voornemen: niet te lui worden. Ik vat dus het boek van Scheire niet samen, en laat dat over aan ChatGPT. Hoe kan ik dan wel bijdragen tot onze kennis over en inzicht in artificiële intelligentie? Scheire vermijdt heel slim de dwaze discussie of AI wel degelijk intelligent is. Net zoals er nog altijd mensen zijn die zoeken of AI emoties kan hebben, of een zelfbewustzijn. Daar kan ik wel mijn licht op laten schijnen.

De mens is een uitzonderlijk ego-gericht wezen. Wij hebben een aantal toevallige eigenschappen, tot stand gekomen door tientallen miljoenen jaren evolutie. Ook onze hond heeft toevallige eigenschappen. Eén daarvan noemen we ‘trouw’. Onze hond is trouw. Onze goudvis niet. Die zwemt gewoon rond. Wij meten alles wat we zien af aan enkele toevallige eigenschappen die we bij onszelf herkennen en waar we een woord voor bedacht hebben. Wij, mensen, moeten trouw zijn aan ons vaderland. Dat verwachten we niet van onze hond. Die moet alleen trouw zijn aan zijn baasje. En de wokebeweging wijst mij erop dat ik niet trouw mag zijn aan Karl May, de held uit mijn jeugd. Dat is de verkeerde trouw. Mijn goudvis is trouw aan zijn aquarium. Dat is nonsens.

Zal AI ooit zijn schepper verraden? Een dwaze vraag. Het is niet omdat wij ons in bizarre discussies vragen stellen over trouw aan het vaderland, dat we dezelfde discussie moeten voeren voor honden, goudvissen en AI. Ik zie een belangrijke nieuwe inspiratiebron voor de onvoorwaardelijke propagandisten van de wokebeweging: AI mag zich geen eigenschappen toe-eigenen die de mens toekomen. Zoals wraakzucht, liefde voor God, ontroering, creatief poëtisch gevoel en nog tientallen eigenschappen die ons als mens sieren, de ene al wat meer dan de andere.

Lees al de prachtige gedichten die ChatGPT produceert. Die zijn niet creatief. Dat is een eigenschap die wij onszelf toedichten, ook al zijn onze gedichten meestal rammelende ondingen. Zelfbewustzijn is nog zo’n uniek menselijke eigenschap. Tenminste, dat blijven we maar tegen elkaar zeggen.

De parel aan de kroon: onze intelligentie. AI is niet intelligent. Het is een losse verzameling probabilistische voorspellingen gebaseerd op neurale netwerkachtige leerprocessen. Wij, mensen, zijn wel intelligent! Je hoeft slecht een café binnen te stappen rond middernacht om daar te genieten van alle vruchten van onze intelligentie. Wij denken scherp, handelen superieur, zijn creatief, niet omdat we dat allemaal geleerd hebben door imitatie, maar omdat wij mens zijn. Dat heeft The New York Times goed begrepen, zij spannen tegen de makers van AI processen aan, omdat de neurale netwerken hun archieven hebben gelezen. Ik wacht vol spanning op het eerste proces van de krant tegen de journalisten van The Wall Street Journal en De Standaard, want dat personeel heeft ook The New York Times gelezen. Elke creatieve kunstenaar heeft goed gekeken naar andere kunstenaars. Schande! Proces, schadevergoeding.

Tot slot nog een klein probleempje. We weten niet wat intelligentie is, maar blijven ons, helaas domweg, afvragen of AI wel intelligent is. Ik heb daar geen last van. Mijn prof testpsychologie leerde mij jaren geleden: intelligentie? Dat is wat een intelligentietest meet.

De auteur is professor-emeritus aan de Vlerick Business School. Volg mij op www.marcbuelens.com