Het tempo van de investeringen in artificiële intelligentie is niet houdbaar. Ze zijn zelfs voor techgiganten te groot aan het worden.
Dat de Amerikaanse economie nog niet in een recessie is beland, is alleen te danken aan acht mannen, merkte Conor Sen, een columnist van Bloomberg, onlangs op. Mark Zuckerberg, Elon Musk, Satya Nadella en nog vijf andere CEO’s van techgiganten deden het afgelopen jaar de wedloop rond artificiële intelligentie (AI) volledig ontsporen. Het afgelopen kwartaal pompten ze samen ongeveer 100 miljard dollar in de bouw van datacenters en andere infrastructuur voor AI. Die gigantische investeringen compenseerden de noodgedwongen spaarzaamheid van de gezinnen in de Verenigde Staten. Door de inflatie en de verslechterde arbeidsmarkt kan de Amerikaanse middenklasse minder uitgeven. De chaotische handelsoorlogen van president Donald Trump beginnen immers te bijten.
De wedloop in AI is pure waanzin. De techgiganten plannen datacenters van twee keer de oppervlakte van Brussel. Het heeft iets weg van het kernwapenarsenaal dat tijdens de Koude Oorlog de aarde een paar honderd keer kon vernietigen. De techgiganten streven vandaag geen mutual assured destruction na, maar voeren wel dezelfde psychologische oorlog om de concurrentie te intimideren.
Maar het tempo van de investeringen in AI is niet houdbaar. De bouwwoede in infrastructuur en de speciale chips wakkeren de inflatie aan. De datacenters verbruiken ook enorm veel energie en water, wat de kosten voor de Amerikaanse bedrijven en consument extra omhoogjaagt. Het is bovendien financieel een heel ongezonde situatie dat één sector alle investeringen opzuigt. Het brengt de economie uit balans.
De investeringen zijn zelfs voor techgiganten te groot aan het worden. Zo spuwt Meta elk kwartaal miljarden cash uit dankzij Facebook en Instagram. En toch heeft het techbedrijf het afgelopen jaar een special purpose vehicle gecreëerd om zijn investeringen in AI te financieren. In essentie doet Mark Zuckerberg een Oosterweeltje. Hij gaat extra schulden aan, maar houdt ze met een trucje buiten de boekhouding van Meta. Die special purpose vehicles zijn op zich niet verkeerd, ook niet voor de Oosterweelwerken van de Vlaamse regering. Maar Meta gebruikt ze om beleggers een rooskleuriger beeld te geven van de financiële gezondheid van het bedrijf.
Er zijn veel gelijkenissen met de jaren 2000. De dotcombubbel was meer dan een enorme beurshype. Er was een vergelijkbare wedloop in infrastructuur, omdat werd gedacht dat het internet eeuwig exponentieel zou blijven groeien. Telecomgiganten investeerden massaal in breedbandinternet en boden tegen elkaar op om de eerste frequenties voor snel mobiel internet te bemachtigen. In de Verenigde Staten hadden die investeringen een soortgelijk effect op het bruto binnenlands product als de datacenters vandaag. Die overinvesteringen waren het begin van het einde van telecom als groeisegment op de beurs. En die overinvesteringen hebben ook geleid tot consolidatie, minder concurrentie en dus hogere telecomfacturen.
Niemand weet echt hoe de techgiganten die honderden miljarden zullen terugverdienen. Er is alleen de vage visie dat AI de wereld kan veranderen. Maar we weten dat een revolutionaire technologie jaren soms decennia nodig heeft om volledig door te breken. Mark Zuckerberg spendeerde de afgelopen jaar 50 miljard dollar aan virtuele realiteit, en dat heeft nog niks opgeleverd. Dat voorspelt niet veel goeds voor zijn megalomane plannen rond AI. De ontwikkeling van de eerste iPhones kostten Apple slechts 200 miljoen dollar, maar heeft ondertussen een return van een paar duizenden miljarden opgeleverd. Dat rendement is wellicht ook mogelijk met AI, maar niet nu de techgiganten zich te pletter investeren en er nog te weinig toepassingen zijn die een wezenlijk verschil maken.
Lees ook: ‘Een nieuw sociaal contract’
Stijn Fockedey, hoofdredacteur van Trends en Trends Z