Er komt een fundamentele keuze aan.
Dit is een van de zotste zomers die ik als journalist al heb meegemaakt. Los van al het deprimerende oorlogsgeweld is er economisch waanzinnig veel aan het gebeuren. We gingen juli in met een akkoord over de meerwaardebelasting. “De enige belasting die we in België nog niet hadden”, zoals ondernemer en investeerder Marc Coucke droog opmerkte. De Amerikaanse president Donald Trump kreeg met wat moeite zijn One Big Beautiful Bill. De belastingverlagingen kan de Amerikaanse overheid zich niet permitteren, want ze worden slechts voor een deeltje gecompenseerd door desastreuze besparingen op onderwijs, gezondheidszorg en groene energie.
De belangrijkste impact voor Europa is dat Trump de inflatie weer aanjaagt. En als er nog geen hoofdbrekers genoeg waren voor ondernemers: toen kwamen er nieuwe dreigementen van Trump. Hij is gebelgd door de leuze ‘Trump Always Chickens Out’ en komt daarom met een onrealistische deadline van 1 augustus en nog veel hogere invoerheffingen dan verwacht. Zijn onderhandelaars staan nog nergens. Alleen al dat staaltje van onbezonnen blufpoker veroorzaakt grote onzekerheid.
Dit is geen ver-van-ons-bedshow waar enkel beleggers van wakker moeten liggen. De Vlaamse welvaart stoelt op industrie en export. 6 procent van onze uitvoer gaat rechtstreeks naar de Verenigde Staten. Daarnaast leveren we nog eens voor miljarden aan andere Europese bedrijven die op hun beurt aan de Verenigde Staten leveren. De kans is groot dat u of iemand in uw omgeving voor de zoveelste keer nieuwe scenario’s moet maken door de economische onzekerheid. Die uitdagingen komen boven op de hoge energieprijzen voor de Europese industrie. Er komt een fundamentele keuze aan. We kunnen enkel met groei de welvaartsstaat behouden en de sanering van de begroting verzachten. Dat betekent dat we zullen moeten vechten voor onze Vlaamse industrie. Nog eens blind een zak subsidies opentrekken is geen optie. In de jaren zeventig en tachtig koos Wallonië ervoor tot elke prijs de werkgelegenheid te behouden, waardoor het industriële weefsel niet genoeg kon vernieuwen. Een van de symbolen van die periode zijn de kristallen asbakken van Val Saint Lambert, een monument dat niet meer meekon met zijn tijd en aan een overheidsinfuus wegkwijnde.
Voorlopig slaagt Vlaanderen erin die Waalse fout te vermijden. Vlaams minister-president Matthias Diependaele is ook een echte supporter van de Vlaamse industrie. Veel ondernemers laten weten dat ze de peptalk appreciëren, maar dat ze vooral nood hebben aan snellere vergunningen. Daar hervormt de Vlaamse regering tergend traag. Daarnaast is het besef nog te weinig doorgedrongen dat de westerse industrie een existentiële crisis beleeft. Veel activiteiten zijn hier niet langer competitief, ook als je de energiekosten of invoerheffingen buiten beschouwing laat. Oost-Europa en andere opkomende regio’s zijn op de economische ladder aan het klimmen. Tegelijk heeft China het Westen zo goed als bijgehaald.
China heeft meer robots per inwoner dan Duitsland of Japan en heeft een industriële overcapaciteit. Je kunt die uitdagingen niet alleen beantwoorden door nog meer in te zetten op kwaliteit en innovatie. Dat Clarebout Potatoes in handen van zijn Amerikaanse sectorgenoot J.R. Simplot komt, is daar een illustratie van. De West-Vlaamse frietreus rijdt een indrukwekkend parcours, maar kan niet op eigen kracht het wereldwijde nummer één worden. Natuurlijk is het jammer dat weer een Vlaams kroonjuweel wordt opgekocht. Maar in een wereld waarin schaalgrootte weer belangrijker wordt, is opgaan in een groter geheel geen slechte oplossing. Of zoals op het wapenschild staat waar premier Bart De Wever op 21 juli langs moet passeren: “L’union fait la force”.