De prikklok biedt geen bescherming. Het is regressie, verkleed als bescherming.
Vanaf 2027 moeten Belgische bedrijven opnieuw doen wat we dachten dat de vooruitgang ons eindelijk had afgeleerd. Iedereen moet weer inklokken, uitklokken en zijn werkdag reduceren tot een reeks digitale tijdstempels. Terwijl de wereld onverbiddelijk doordraait en we langs alle kanten worden ingehaald door economieën die innovatie en ondernemerschap wel serieus nemen, slaagt Europa erin de foute reflex te hebben. En België overtreft uiteraard die foute reflex. Regels maken, nóg meer regels maken, met een overijverigheid waarvoor het woord ‘fanatiek’ bijna te zacht uitgedrukt is.
De argumenten waarmee de reanimatie van de prikklok wordt verkocht, zijn slappe excuses. Bescherming van de werknemer. Bescherming tegen overuren. Bescherming tegen profitariaat. Bescherming tegen zichzelf, zo lijkt het wel. En hoewel er terechte bezorgdheden en uitwassen zijn, waarom grijpen we altijd maar terug op controlemechanismen en nog meer bureaucratie? Het is hilarisch, of het zou dat zijn, mocht het niet zo tragisch zijn. Is dit het beste wat we in Europa kunnen bedenken? Een bureaucratisch systeem van tijdstempels, alsof de werknemer gered zal worden door een digitale stopwatch, en daar dan ook nog eens gemotiveerd en blij van raakt.
Kunnen we echt geen moderne oplossing bedenken die de mensen én de economie ten goede komt? Hebben de beleidsmakers echt alleen controle en administratieve regels in hun arsenaal zitten? We kunnen artificiële intelligentie trainen om kwaadaardige tumoren te herkennen en we kunnen complete magazijnen automatiseren, maar dé grote innovatie in het arbeidsbeleid is opnieuw de prikklok invoeren. Het is alsof we de scrollverslaving van mensen zouden oplossen door iedereen opnieuw een Nokia van 1999 te geven voor hun eigen welzijn.
Terwijl ondernemers al jaren schreeuwen dat Europa dringend moet stoppen met verstikken en eindelijk ruimte moet maken voor innovatie, flexibiliteit en autonomie, komt men op de proppen met een maatregel die rechtstreeks uit de industriële revolutie lijkt te zijn geplukt. Je ziet de fabriekshal bijna voor je en je hoort de bel die de pauze inluidt. Een rij mensen verzamelt gedwee bij de prikklok. Het verschil is dat we het nu digitaal doen, wat we modern zouden moeten vinden. Maar het is voor de mensen, hè!
En ik dacht écht even dat ik in een aflevering van Het eiland terechtgekomen was. Het hallucinante soort absurdisme waarin iemand met een stalen gezicht uitlegt dat “dit nu eenmaal moet” en dat “procedures duidelijkheid scheppen”. Maar in tegenstelling tot Het eiland wordt hier wel degelijk de echte economie aangetast. Echte bedrijven worden vertraagd, en echte werknemers én werkgevers voorgesteld als potentiële misbruikers.
Ondertussen bewijst Cal Newport met slow productivity dat alle productiviteitsmodellen die we blijven kopiëren uit de negentiende eeuw ons in de twintigste eeuw al hebben tegengehouden, laat staan vandaag. Moderne productiviteit vraagt autonomie, creativiteit, focus, flexibiliteit en veel minder micromanagement. Maar niemand lijkt zich af te vragen hoe we dat kunnen organiseren: slimmer, creatiever, menselijker en écht stimulerend. Moeten we echt altijd maar terugvallen op methodes die al achterhaald waren toen de fax nog populair was?
Het wrange is dat niemand er beter van wordt. Is ooit iemand gemotiveerd geraakt door continue controle? Is ooit een bedrijf sterk gaan groeien door meer administratie en regels in te voeren? Is een economie ooit gaan bloeien onder het gewicht van bureaucratie?
De prikklok biedt geen bescherming. Het is regressie, verkleed als bescherming. Een maatregel die toont hoever we soms willen teruggaan, zodra we het gevoel krijgen dat we niet meer mee zijn met de wereld. Het is hallucinant en helaas geen aflevering van Het eiland waar we eens goed mee lachen en dan verder gaan met ons leven.