De textielindustrie staat op een keerpunt. De groeiende afvalberg en de opmars van fast fashion vragen om actie, zeker nu de consumptiepiek van de eindejaarsperiode nadert. Werner Annaert, administrateur-generaal van de Vlaamse afvalstoffenmaatschappij OVAM, roept op tot een meer bewuste textielconsumptie en een verenigde inspanning van iedereen.
Laten we beginnen met goed nieuws. De selectieve inzameling van textiel in Vlaanderen zit in de lift, van gemiddeld 6,22 kilogram per inwoner in 2022, naar 6,86 kilogram in 2024. Ook de verkoop van tweedehandskledij in de kringloopcentra steeg vorig jaar met maar liefst 32 procent naar 4.792 ton.
Maar er tekent zich een andere trend af, in een problematische context. Want hoewel de inzameling stijgt, wordt het steeds moeilijker om alles wat ingezameld werd een tweede leven te geven via hergebruik en recyclage. We produceren en consumeren sneller dan ooit. Kledingcollecties wisselen elkaar in hoog tempo af, terwijl de kwaliteit vaak daalt en herstel moeilijker wordt. Wat gisteren nieuw was, ligt vandaag in de kledingcontainer.
Fast fashion speelt daarin een grote rol. Webshops, die synoniem staan voor snelle en goedkope mode, breiden hun bereik nu ook uit met fysieke winkels. Dat versterkt de druk die al wordt veroorzaakt door andere fastfashionspelers. Hun strategie van massaproductie, spotprijzen en frequente collectiewisselingen stimuleert een wegwerpcultuur waarin kwantiteit zwaarder weegt dan kwaliteit.
LEES OOK. Spotgoedkoop wordt het nieuwe normaal: de onstuitbare opmars van de Chinese webwinkels
Naar een collectieve omslag
De uitdaging van ons textielafval vraagt een gezamenlijke aanpak. Alleen door samenwerking kunnen we een duurzaam antwoord formuleren. De sector moet een circulaire benadering van textiel omarmen, waarbij het zo wordt ontworpen dat het langer meegaat, gemakkelijk te hergebruiken en te recycleren is, en textielafval tot een minimum wordt beperkt.
Op het moment dat u dit leest, schrijft OVAM daarom met zijn partners aan het Belgische UPV-kader voor textiel, oftewel uitgebreide producentenverantwoordelijkheid. Dat past in een bredere Europese visie die streeft naar duurzaamheid en circulariteit in de textielindustrie. Het moet producenten verantwoordelijk stellen voor de volledige levenscyclus van hun textielproductie, van ontwerp tot hergebruik en recyclage.
De UPV biedt de textielindustrie een unieke kans om te evolueren en te innoveren, juist nu de maakindustrie overal onder druk staat. De UPV zal investeren in onderzoek naar ecodesign, betere sorteer- en recyclagetechnieken, en in het uitbreiden van netwerken en opleidingen rond hergebruik en herstel.
Ook moet de UPV duurzame businessmodellen stimuleren. Dat alles zal bedrijven helpen zich te onderscheiden met duurzame oplossingen die de ecologische voetafdruk verkleinen en nieuwe markten aanboren. Die omslag biedt de lokale sector de mogelijkheid om voorop te lopen in duurzame productie en een actieve rol te spelen in de transitie naar een circulaire economie.
Ook u en ik
Verandering is echter niet exclusief aan de industrie. Ook u en ik hebben een rol te spelen. Elke aankoop is een keuze voor de toekomst die we willen. En dat kan een toekomst zijn waarin textiel duurzaam is en zijn waarde behoudt, terwijl de textielafvalberg gestaag wordt verminderd. Door bewust te kiezen voor kwaliteit boven kwantiteit, en door alternatieven zoals hergebruik of reparatie te omarmen, kunnen wij allen een belangrijke bijdrage leveren.
De relatie tussen producenten en consumenten biedt mogelijkheden. Producenten die inzetten op ecodesign en duurzame innovaties, naast alternatieven zoals herstel en tweedehands, helpen consumenten bewuster kiezen. Tegelijkertijd ligt de echte macht bij ons, de consument: onze kritische vraag kan producenten dwingen om hun aanbod te verduurzamen. Die wisselwerking stimuleert verandering en is essentieel voor de transitie naar een circulaire textielindustrie.
Dit eindejaar zal onze consumptie van textiel opnieuw pieken. Het uitgelezen moment dus om stil te staan bij onze gewoonten en ze te veranderen. Kies voor kwaliteit en lokaal, overweeg tweedehandse kleding, of huur jouw feestelijke outfit bij een verhuurplatform. Alleen door samen te werken – producenten, beleidsmakers en wij als consumenten – kunnen we de uitdaging van textielafval aanpakken. Laat dit meteen mijn beste wens voor het nieuwe jaar zijn.