Een sluitende begroting blijft afhankelijk van mensen die risico willen nemen – en van een samenleving die dat initiatief niet automatisch in twijfel trekt, schrijft professor ondernemerschap Jelle Schepers (UHasselt).
Ondernemers zijn een cruciale schakel in elke begroting. Zij creëren banen, doen investeringen en scheppen economische activiteit — de basis voor de belastinginkomsten waarmee bijvoorbeeld onderwijs, zorg en infrastructuur worden gefinancierd. Met de nieuwe begroting verandert vooral het formele kader waarbinnen onze ondernemers moeten werken: nieuwe fiscale regels, aangepaste bijdragen en aanpassingen aan administratieve procedures. Dat zijn objectieve parameters die rechtstreeks bepalen hoeveel ruimte overblijft om te investeren of te groeien.
Maar het ondernemingsklimaat wordt niet alleen bepaald door dat formele kader. De informele context — de manier waarop ondernemers maatschappelijk bekeken worden — speelt minstens even sterk mee. In verschillende economische onderzoeken komt steevast hetzelfde element terug: het ondernemerschap floreert als formele en informele factoren elkaar versterken. Wanneer dat evenwicht wegvalt, vertraagt de dynamiek.
Ondermijnend
Vandaag schuurt het op dat snijvlak. Het interview met Frédéric De Gucht, de voorzitter van Open Vld, in Trends raakte een gevoel dat breder leeft: dat ondernemers vaker worden bekeken met een vermoeden van misbruik.
Discussies over managementvennootschappen of vermeende profiteurs zijn legitiem als beleidsvraagstuk, maar ze beïnvloeden ook de informele sfeer. Het publieke beeld van ondernemers wordt nu eenmaal mee gevormd door de debatten in het parlement, op sociale media en in de media. Voor wie moet investeren of personeel aanwerven, weegt dat klimaat mee.
Het risico is dat goedbedoelde formele discussies – hoe nodig ze ook zijn – een informele nevenwerking creëren. De voorbije jaren leek de waardering voor het ondernemerschap opnieuw te groeien, onder meer bij jongere generaties. Dat momentum is echter niet vanzelfsprekend. Een publiek debat dat vooral inzoomt op uitzonderingen of misbruiken, kan dat snel ondermijnen.
Als het formele kader ondernemen bemoeilijkt — bijvoorbeeld door meer belastingen — wordt het informele kader des te belangrijker.
Daarbovenop stijgt het aantal faillissementen opnieuw. De oorzaken zijn divers, maar zowel formele lasten (kosten, regels, administratie) als informele elementen (vertrouwen, maatschappelijke steun, perceptie) bepalen hoe veerkrachtig bedrijven zijn.
Als het formele kader ondernemen bemoeilijkt — bijvoorbeeld door meer belastingen — wordt het informele kader des te belangrijker. Dan bepalen cultuur, sociale normen en vertrouwen rond het ondernemerschap steeds vaker of ondernemers kunnen starten, volhouden en groeien.
DOSSIER | Uw eigen onderneming uitbouwen, hoe doet u dat? Lees onze gids ‘Kern van de zaak’
Vertrouwen in ondernemers
Daarom loont het om de formele en informele sfeer samen te bekijken. Beleidsmakers kunnen regels aanscherpen, vereenvoudigen of corrigeren, maar vertrouwen kun je niet decreteren. Een sluitende begroting blijft afhankelijk van mensen die risico willen nemen — en van een samenleving die dat initiatief niet automatisch in twijfel trekt.
De overheid speelt in beide domeinen een belangrijke rol, zowel via regelgeving als via het discours dat het beleid omringt. Maar de informele sfeer is breder dan alleen de overheid. Ze wordt mee gevormd door hoe burgers, media en publieke stemmen over ondernemers spreken. De vraag is eenvoudig: welk ondernemingsklimaat willen we? Een waarin initiatiefnemers vanzelf verdacht zijn, of een waarin ze een normale en noodzakelijke rol spelen in de economie?
Wie dat abstract vindt, is mis: stel dat uw favoriete koffiebar of buurtwinkel morgen stopt. Dan wordt meteen duidelijk dat het ondernemerschap geen theoretisch begrip is, maar een schakel die het economische en sociale weefsel draagt.
Het fundament van de begroting blijft de onbelastbare meerwaarde van ondernemerschap. Als dat vertrouwen afbrokkelt en het ondernemerschap verzwakt, dan betalen we met z’n allen de prijs — de duurste belasting die niemand ooit wil zien.
De auteur is professor ondernemerschap aan de Universiteit Hasselt en medeoprichter van Nascent, een initiatief dat probeert ondernemerschap in Vlaanderen te boosten door in te zetten op complementaire co-founderteams.