‘Waarom de Vlaamse Woonwaarborg geen uitstel verdient’

Vlaams volksvertegenwoordiger Gijs Degrande (N-VA) verdedigt in dit opiniestuk de voordelen van de Vlaamse Woonwaarborg.

Jonge starters en alleenstaanden stuiten op steeds grotere hindernissen om hun droom van een eigen woning waar te maken. Hoge vastgoedprijzen, strenge kredietvoorwaarden en renovatieverplichtingen maken het voor velen bijna onmogelijk om die stap te zetten. In deze context biedt de Vlaamse Woonwaarborg een belangrijke kans om starters vooruit te helpen en eigenaarschap weer bereikbaar te maken. De maatregel, bedoeld om kopers met een stabiel inkomen maar weinig eigen kapitaal te ondersteunen, is echter uitgesteld. Dit is opmerkelijk, zeker gezien de cijfers die aantonen hoe groot de uitdagingen op de woningmarkt zijn en hoe dringend actie vereist is.

Een groeiend aantal huishoudens en een stagnerend aanbod

De verhouding tussen het aantal woningen en het aantal huishoudens in Vlaanderen lijkt op het eerste gezicht geruststellend. Tussen 2013 en 2023 nam het aantal woningen – inclusief studentenkamers, tweede verblijven en leegstand – met 10,3 procent toe, terwijl het aantal huishoudens in dezelfde periode met 8,7 procent is gestegen. In 2023 waren er dus ongeveer 15 procent meer woningen dan huishoudens. Toch wijzen de laatste cijfers op een stagnerend woningaanbod, terwijl de vraag toeneemt. De daling van het aantal bouwvergunningen, samen met de verwachte groei van het aantal eenpersoonshuishoudens, zet de woningmarkt verder onder druk. Het Federaal Planbureau voorspelt dat de woningbehoefte de komende jaren blijft toenemen, vooral in stedelijke gebieden. De krapte in bepaalde segmenten van de markt zal alleen maar groter worden en zo de prijzen verder opdrijven.

De stijgende prijsdruk

De woningprijzen blijven voor veel Vlamingen een lastige barrière. Tussen 2019 en 2023 lag de ratio tussen de woningprijzen en wat gezinnen kunnen lenen consequent boven 100 procent. Dat betekent dat de gemiddelde woning duurder is dan wat een gemiddeld huishouden zich kan veroorloven. In 2023 bereikte die verhouding zelfs 128,4 procent, wat de kloof tussen wat woningen kosten en wat gezinnen kunnen lenen nog verder doet oplopen. Hoewel de woningprijzen in 2022 en 2023 licht afkoelden, blijven de prijzen in reële termen historisch hoog, met weinig ruimte voor een herstel op korte termijn.

Terwijl Nederland en Duitsland in 2023 te maken kregen met aanzienlijke prijsdalingen, mede door hogere hypotheekrentes en een dalende vraag, bleef de prijsdaling in Vlaanderen beperkt. Dat is grotendeels te danken aan de structurele schaarste op de woningmarkt, de relatief stabiele vraag en het feit dat veel Vlaamse gezinnen een eigen woning bezitten, vaak deels gefinancierd met eigen kapitaal. Bovendien zorgt een sterk vertrouwen in vastgoed als investering ervoor dat de markt robuuster blijft dan elders. De Vlaamse woningmarkt onderscheidt zich door haar relatieve stabiliteit, zelfs in tijden van economische druk.

De Vlaamse Woonwaarborg als hefboom

In die moeilijke context kan de Vlaamse Woonwaarborg een belangrijk verschil maken. Het systeem geeft banken extra zekerheid, zodat ze ook leningen kunnen verstrekken aan mensen die onvoldoende spaarkapitaal hebben. Dat is cruciaal voor jonge gezinnen en alleenstaanden – een groep die volgens de Woonsurvey ongeveer 30 procent van de starters op de markt vertegenwoordigt. De Vlaamse Woonwaarborg zorgt ervoor dat het eigenaarschap niet uitsluitend voorbehouden blijft aan de financieel sterkeren.

De impact van gerichte maatregelen zoals deze blijkt uit andere recente beleidswijzigingen, zoals de verlaging van de registratierechten. Sinds 2022 betalen starters die een eigen woning kopen slechts 3 procent registratierechten in plaats van 6 procent. Op een woning van 300.000 euro levert dat een besparing op van 9.000 euro op, een cruciaal bedrag voor kopers met beperkte middelen. Die registratierechten worden vanaf 1 januari 2025 verder verlaagd tot 2 procent. Samen met de Woonwaarborg kunnen zulke beleidsmaatregelen ervoor zorgen dat het eigenaarschap voor meer mensen haalbaar wordt.

De Vlaamse woningmarkt heeft een duwtje in de rug nodig

De Vlaamse Woonwaarborg biedt starters een eerlijke kans op de woningmarkt en is een belangrijke hefboom om het eigenaarschap toegankelijker te maken. Maar het uitstel van die maatregel geeft een verkeerd signaal aan jonge kopers, die nu al worstelen om hun droom waar te maken. Het succes van de verlaging van de registratierechten toont aan dat gerichte beleidsmaatregelen een verschil kunnen maken. De minister moet die lijn doortrekken en de Woonwaarborg snel activeren. Jonge mensen vragen geen privileges, alleen een eerlijke kans. Laat ons hen die geven.