‘Vergeet Orbán: De EU moet beter met populisten leren omgaan’

‘Veel te lang heeft de Europese consensuspolitiek de bevolking afgeschermd van de realiteit van de oorlog’, zegt Marc De Vos.

On prend les mêmes et on recommence. Dat is wat de Europese regeringsleiders deze week proberen met een Europese top, waar moet lukken wat in december 2023 mislukte: een meerjarig steunpakket voor Oekraïne van 50 miljard euro. Hongarije speelt opnieuw de Russische stoorzender. De frustratie met het Orbán-regime stijgt, zowel in de Europese Unie als in de NAVO. De Amerikaanse ambassadeur in Hongarije heeft Orbán publiekelijk de levieten gelezen. Uit de Europese Commissie lekt een scenario om de Hongaarse economie te fnuiken door miljardensteun op te zeggen. Wat moeten we daarvan denken?

De zenuwen staan gespannen. De Russische oorlogseconomie heeft een straatlengte voorsprong in de uitputtingsslag om Oekraïne. Donald Trump is nog lang niet verkozen maar zijn nefaste invloed in Washington is al terug. Op zijn aandringen blokkeren Republikeinen een compromis dat Amerikaanse hulp voor Oekraïne combineert met immigratie­beperkingen aan de grens met Mexico, alleen omdat de gewetenloze Trump immigratiechaos wil als electoraal wapen. De Europese Unie zou militair in sneltreinvaart moeten opschalen, maar geraakt amper tot bij financiële overlevingssteun voor Kiev. Dat absolute minimum moet en zal er deze week wel komen, met een compromis of creativiteit indien nodig.

We beleven de groeipijnen van een Europese Unie die zich te midden van de oorlog als een centrum van grootmachtenpolitiek moet gedragen, maar die daarvoor nooit werd geconfigureerd. Het lidmaatschap van Hongarije dateert uit de periode dat de Unie stond voor een technocratische marktunie. Nu de Unie is verveld in een geopolitieke machtsunie, komen in Europa diepe politieke verschillen op tafel die vroeger van geen tel waren. Maar precies daarom is het belangrijk dat landen als Hongarije tot de Unie behoren. Beeld u in dat Orbán als een buitenstaander vrij met Moskou zou kunnen handelen. Beter binnen de tent naar buiten pissend dan buiten de tent naar binnen pissend, wist ­Lyndon B. Johnson al.

De Unie moet vooral beter met de geopolitieke dissidenten en populisten in haar midden leren omgaan. Met minder lidstaten meer doen is een vanzelfsprekende optie die al nadrukkelijk circuleert. Geef Oekraïne die miljarden met 26 in plaats van 27. Dat beloont ergens de saboteur, maar dat is het meer dan waard. De Unie boekt dan vooruitgang als grootmacht. Weerspannige lidstaten zullen later wel in de pas lopen en de rekening krijgen. Consensus is belangrijk, maar permanente consensus verdringt ambitie. We weten dat Poetin militair de bovenhand heeft. We weten dat de wereld buiten Europa veel brandhaarden heeft. We weten dat de Verenigde Staten overvraagd en onbetrouwbaar zijn.

Op het spel staat niet alleen Oekraïne, maar de veiligheid en de invloed van Europa in een vijandige wereld. Onze zoektocht naar consensus levert te weinig en te traag resultaat voor te veel politieke energie. Mocht Oekraïne finaal niet winnen, zou de Europese Unie geopolitiek, politiek en psychologisch fors verzwakken. We hebben nood aan Europese leiders die in dit verkiezingsjaar inspireren met de kracht van de waarheid, de overtuiging van de overwinning en de moed van solidariteit. Veel te lang heeft de Europese consensuspolitiek de bevolking afgeschermd van de realiteit van de oorlog.

Die realiteit is dat de toekomst van Europa in de 21ste eeuw verloopt via de offers die voor Oekraïne een overwinningsvrede brengen. Die realiteit is dat Poetin het haalt, tenzij we grootschalig middelen mobiliseren buiten de lopende Europese begroting: een oorlogsfonds, een Europese staatsbon, een oorlogslening, een oorlogsbelasting. Die realiteit is dat alleen de opoffering van vrijwillige landencoalities afdoende middelen en wapens opleveren. Leg de lat veel hoger en vergeet Orbán tot de oorlog is gewonnen.

De auteur is strategieconsultant, doceert aan de UGent en is fellow bij het Itinera Institute in Brussel. www.marcdevos.eu