‘U zoekt de verkeerde werknemer’

De toekomst is aan de nieuwsgierige, wendbare generalist, die in een wereld vol verandering het geheel blijft zien.

De generalist wordt onderschat. In een wereld van hyperspecialisatie lijkt de jack-of-all-trades achterhaald. Niets is minder waar. Juist nu kunstmatige intelligentie (AI) specialistische taken overneemt, wordt de waarde van generalisten almaar duidelijker zichtbaar. Zal de generalist het in tijden van AI opnieuw halen van de specialist? Ik denk van wel.

Wat maakt de generalist onmisbaar? Eerst en vooral: het vermogen om verbanden te leggen waar anderen die niet zien, om met een brede blik naar de feiten te kijken. Een specialist kent één domein door en door, maar mist soms de verbinding met andere vakgebieden. Een generalist overziet het geheel, herkent patronen en brengt inzichten samen op een manier die nieuwe perspectieven opent.

Een voorbeeld: een bedrijf wil zijn processen verbeteren. Een specialist in efficiëntie kan één onderdeel optimaliseren, bijvoorbeeld de logistiek. Maar de generalist ziet hoe de logistiek samenhangt met voorraadbeheer, klantenservice en IT. Die holistische blik zorgt ervoor dat veranderingen op één plek niet onbedoeld schade aanrichten op een andere.

Die divergente manier van denken is een ingesteldheid die we meer en meer nodig zullen hebben de komende jaren. De meeste uitdagingen die op ons afkomen – als samenleving, maar ook in het bedrijfsleven – zijn complexe problemen. En die hebben als eigenschap dat ze enkel opgelost kunnen worden door het probleem via verschillende invalshoeken te benaderen. Lees: we hebben een generalist nodig.

Veel ondernemers zijn zelf generalisten. Van boekhouding tot verkoop, van hr tot productontwikkeling – je moet overal verstand van hebben. Dat is geen zwakte, maar een kracht. In een snel veranderende wereld is wendbaarheid essentieel, en generalisten kunnen schakelen, verbinden en vernieuwen. Die flexibele, brede blik is onmisbaar in tijden van crisis of snelle groei. Het gaat niet alleen om kennis, maar om het vermogen die kennis creatief in te zetten.

Ik hoor vaak van ondernemers dat ze willen dat medewerkers meedenken, eigenaarschap tonen en verschillende petten kunnen opzetten. Dat ze mensen zoeken die soms wat meer zijn zoals zij. Wel, die ondernemers zoeken dus eigenlijk: generalisten.

Toch werkt het huidige recruitmentproces vaak tégen generalisten. AI-systemen scannen cv’s op specifieke trefwoorden. De brede expertise van generalisten past moeilijk in dat stramien. Ze vallen buiten de vakjes. Hun ware waarde ontdek je pas als je met hen praat, of beter nog: met hen samenwerkt.

Generalisten moeten zich vaak verantwoorden. “Waar ben je écht goed in?” is een vraag die hen blijft achtervolgen. “Wat is je voornaamste focus?” Maar hun kracht zit ’m net in die veelzijdigheid, in het kunnen combineren van inzichten uit verschillende hoeken. Hr-goeroes hebben het vaak over de agile mindset die werknemers klaarblijkelijk moeten hebben, al weet niemand wat ze er precies mee bedoelen. Waarschijnlijk bedoelen ze: generalisten.

De toekomst is niet zwart-wit. We hebben zowel specialisten als generalisten nodig. De technologie vervangt de specialisten niet, maar verandert waar hun waarde ligt. En het is de generalist die die verandering kan begrijpen, vertalen én begeleiden.

Mijn pleidooi: investeer in flexibiliteit. Zoek niet alleen naar de perfecte specialist, maar ook naar de persoon die het overzicht bewaart, verbanden ziet en frisse vragen stelt. De toekomst is niet exclusief aan de hyperspecialist. Ze is aan de nieuwsgierige, wendbare generalist, die in een wereld vol verandering het geheel blijft zien.

De auteur is publicist, ondernemer en onderzoeker bij de denktank Itinera. www.juliendewit.be