Trumps Belgisch-Amerikaans dilemma

Donald Trump heeft ongewild de culminatie van het Triffin-dilemma, een vertrouwenscrisis in de dollar, over zich heen geroepen.

In tegenstelling tot wat je zou denken, is er wel degelijk a method behind the madness van Donald Trump. De logica achter zijn economische beleid kun je zo van het internet plukken. Het document heet A User’s Guide to Restructuring the Global Trading System, geschreven door Stephen Miran, de voorzitter van Trumps Council of Economic Advisers. Het leest als een cursus en als een handleiding. Miran stelt de afkalving van de Amerikaanse industrie aan de kaak. Het achterliggende probleem zou de status van de Amerikaanse dollar als ’s werelds grootste reservemunt zijn, die zou leiden tot een permanente overwaardering van de munt. Die overwaardering zou de Amerikaanse export structureel onaantrekkelijk maken. Miran verwijst expliciet naar de Belgisch-Amerikaanse econoom Robert Triffin om zijn redenering te staven. Triffin argumenteerde dat een land dat de wereldreservemunt levert, bereid moet zijn tekorten op de lopende rekening van zijn betalingsbalans te hebben (dus meer importeren dan exporteren en dollars in omloop brengen), zodat andere landen voldoende liquiditeit in die munt kunnen aanhouden.

Wat is het Triffin-dilemma?

De wereldreservemunt gaat een eigen leven leiden op het internationale toneel omdat ze er de rol speelt van gemeenschappelijke geldhoeveelheid. Exporterende landen krijgen dollars binnen, maar in plaats van ze in te ruilen voor de eigen munt, houden ze de dollars bij om er internationale handel mee te financieren of ze te gebruiken als onderpand. Indien dollars weinig of geen reservestatus zouden hebben, dan zouden die landen verkiezen ze in te ruilen tegen de eigen munt, wat de dollar zou verzwakken en wat zo de Amerikaanse export weer aantrekkelijk zou maken.

Maar door de reservestatus van de dollar kan Amerika niet genieten van dat zelfcorrigerende mechanisme. En door de sterkere economische groei van andere landen, zoals China, wordt de structurele vraag naar dollars nog groter en nemen de tekorten op de Amerikaanse betalingsbalans toe. Volgens Triffin tast dat het vertrouwen in de reservemunt aan, waardoor die uiteindelijk zijn reservestatus kan verliezen, met wereldwijde financiële instabiliteit tot gevolg. Dat staat bekend als het Triffin-dilemma.

Voordelen voor Amerika

De status van wereldreservemunt levert Amerika wel degelijk voordelen op. Zo kan het land meer lenen tegen dezelfde rente omdat er steeds een sterke vraag naar dollars is. Ook kan het de dollar als geopolitiek wapen inzetten, bijvoorbeeld door partijen de toegang tot het dollarsysteem te ontzeggen.

Trump is zich bewust van die voordelen maar vindt dat het evenwicht zoek is. Andere landen profiteren niet alleen van het systeem omdat ze meer naar Amerika kunnen exporteren, maar ze profiteren ook van de Amerikaanse militaire paraplu. Daarnaast zouden sommige landen misbruik maken van het systeem door valse handelspraktijken te hanteren. En daar wil Trump een einde aan maken.

Eerst slaan, dan zalven

Miran schrijft de methode van de stok en de wortel voor. Hogere handelstarieven zijn de stok: een hefboom voor Amerika in onderhandelingen. Het verlengen van de militaire bescherming door Amerika is de wortel. Miran wil eerst slaan en dan zalven. De tarieven zijn bedoeld als aanzet tot nieuwe handelsakkoorden, die op hun beurt de basis vormen voor een nieuw valuta-akkoord waarbij bevriende landen zich bereid tonen om de dollar te helpen verzwakken. Miran pleit voor een progressieve invoering van strafheffingen en diplomatie om de financiële markten niet te verontrusten.

Trump heeft zich volledig aangesloten bij Mirans gedachtegoed, maar koos onder invloed van hardliner Peter Navarro voor de shocktherapie, die beter bij zijn persoonlijkheid past. Daarmee heeft hij ongewild de culminatie van het Triffin-dilemma, een vertrouwenscrisis in de dollar, over zich heen geroepen. Zo heeft hij zichzelf geweldig in de voet geschoten en moet hij in ijltempo bakzeil halen. Dat is het goede nieuws.