Als wij het nieuwe normaal al gewoon normaal vinden, hoeft het ons dan te verbazen dat een groot deel van de Amerikanen gewoon in Trump gelooft?
Veroordeeld voor zakenfraude en seksueel misbruik in de burgerlijke rechtbank. Voor het vervalsen van rekeningen met het oog op verkiezingsfraude in de strafrechtbank. Vervolgd voor medeplichtigheid in de dodelijke bestorming van het Capitool. De presidentskandidaat voor de Republikeinse Partij in 2024 is iemand die de presidentsverkiezingen van 2016 heeft gemanipuleerd met zwijggeld en die de uitslag van de presidentsverkiezingen van 2020 heeft ondermijnd met geweld. Dat Donald Trump desondanks kandidaat blijft, zelfs een grote kans maakt te winnen, is verbijsterend. Het doet ons beseffen hoe gevaarlijk de Amerikaanse democratie is afgegleden.
In een normale Amerikaanse democratie zou iemand als Donald Trump nog in geen mijlen in de buurt van het Witte Huis geraken. Het puriteinse Amerika staat voor waarden, of minstens voor de schijn daarvan. De persoonlijke levenswandel van een politieke kandidaat is er voer voor microscopische dissectie, omdat elk schandaal er een te veel is. Trump is de aberratie die scoort dankzij schandalen, denk maar aan zijn platte leugens, zijn scheldtirades, zijn uitspraak over het grijpen van vrouwen in het geslacht en – jawel – zijn seriële relatie met rechtbanken.
Zelfs in die omgekeerde wereld zou een normale partijleiding onmogelijk een presidentskandidaat voordragen die veroordeeld is voor criminele feiten bij nota bene een presidentsverkiezing. Maar onder Trump is de Republikeinse Partij een Trump-cult geworden. De partijbonzen zijn Trump-dwepers. Ze veroordelen niet de dader maar de rechter en de openbaar aanklager. De dader is de martelaar, die nu meer is dan een presidentskandidaat: hij is het symbool voor vergelding en revanche, voor de kruistocht tegen de ‘diepe staat’, voor een uitzuivering van ‘het systeem’, inclusief de opzeg voor tienduizenden federale ambtenaren en de deportatie van miljoenen illegalen.
De persoonlijke integriteit en moraliteit voor een staatsambt, de rol van de politieke partij, het respect voor de waarheid en voor de rechterlijke macht: het zijn informele waarden die de formele processen en instellingen van de democratie werkbaar en duurzaam houden. In de Verenigde Staten bestaan ze niet meer, althans niet aan de republikeinse kant. In de plaats daarvan staat een populisme dat de trotse Amerikaanse republiek op een autoritaire bananenrepubliek doet lijken. Personencultus, leugens, corruptie, intimidatie, geweld en het destabiliseren van de staatsmachten zijn herkenbare uitwassen.
Hoelang is het geleden dat we nog geschokt waren over de stijl van Trump? Hoezeer is die stijl intussen symptomatisch voor de algehele verruwing van de omgangsvormen? Hoe groot is intussen onze gewenning aan de steeds verdergaande desintegratie van de democratie in Amerika? Als wij het nieuwe normaal al gewoon normaal vinden, hoeft het ons dan te verbazen dat een groot deel van de Amerikanen gewoon in Trump gelooft? Ze houden misschien niet van zijn stijl, maar Trump blijft meester in het duwen op zere plekken: China, inflatie, immigratie, onveiligheid, oorlog. Trump blijft staan voor lagere belastingen en minder regels. Genoeg voer voor veel kiezers met korte aandachtsbogen, korte geheugens of kortetermijnbelangen.
Zal een veroordeling voor het verdoken betalen van een pornoster die trend kunnen breken? Zullen daarmee genoeg republikeinse kiezers twijfelen of genoeg onbesliste kiezers afhaken? De eerste peilingen suggereren die mogelijkheid. Trump heeft meer dan zijn ‘eeuwig Trump’-aanhang nodig om te winnen, en daar is hij kwetsbaar. Maar november is nog ver. Er kan nog veel gebeuren. De Trump-campagne zal er alles aan doen om van een misdrijf een electoraal wapen te maken. Als ze in dat opzet slaagt, wachten Amerika en de rest van de wereld donkere dagen van retributie.
De auteur is co-CEO van denktank Itinera, strategie consultant en doceert aan de UGent. www.marcdevos.eu
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier