‘Hoe wij Trump imiteren in het manipuleren van handelstarieven voor geopolitiek’

De geschiedenis van de twintigste eeuw leert hoe destructief het domino-effect van een internationale tarievenoorlog kan zijn, zowel economisch als geopolitiek.

Een nieuwe president predikt ‘America First’ en wil een industriële renaissance op eigen bodem. Een Aziatische multinational sluit een deal voor 10 miljard dollar en 13.000 banen, voor de productie van hoogtechnologische aanraakschermen in Amerika. De glunderende president verwelkomt het ‘achtste wereldwonder’ als de vindicatie van zijn agenda. Aldus Donald Trump in zijn eerste ambtstermijn en het Taiwanese Foxconn dat een deel van de fabricage van de iPhone naar Wisconsin zou brengen. Dat was 2017. Enkele jaren later bleken de plannen luchtkastelen. Amper productie, een tiende van de beloofde investeringen, weinig banen en veel weggegooid geld.

De saga van Foxconn toont hoe het politiek aansporen van bedrijven tot lokale productie kan botsen op de realiteit van ontbrekende aanvoerketens, dure arbeid en wijzigende marktomstandigheden. Het is maar een van de mogelijke gevolgen van de tarievenbarrage die Donald Trump in zijn tweede ambtstermijn op de wereld wil loslaten. Trump doet met tarieven wat Joe Biden eerder deed met subsidies en belastingvoordelen. Beide vormen van economisch nationalisme kunnen duur mislukken wanneer ze niet volstaan om het ecosysteem waarin industriële productie rendeert naar Amerika te transplanteren.

Wie gaat de tarieven van Trump betalen? De buitenlandse bedrijven die minder winst maken bij export naar de Verenigde Staten? De consument die tarieven betaalt als een soort btw? De burgers die lijden onder de feitelijke subsidies voor slechtere lokale bedrijven, die dankzij protectionisme ook nog hogere prijzen kunnen rekenen? Trump rekent vooral op het eerste en hoopt de tarievenstok ook als een investeringswortel te kunnen gebruiken. Het lijkt vooral een psychologische wortel. Iedereen weet dat Trump tarieven manipuleert als jojo’s en diplomatieke provocaties. Elke beslissing van Trump is de start van een onderhandeling. Op die wispelturigheid bouwt geen enkel bedrijf een investeringsstrategie voor de langere termijn.

Bedrijven zullen in Amerika produceren wanneer en omdat ze dicht bij hun klanten in de Amerikaanse markt willen staan, en omdat ze beseffen dat de hoogdagen van de globalisering voorbij zijn. Op de korte termijn geven tarieven vooral bijkomende kosten en politieke onzekerheid. Beide hebben evident negatieve economische consequenties, een combinatie van hogere prijzen en een lager groeipotentieel dat het spook van stagflatie kan terugbrengen. Beide worden versterkt door de startpositie van internationale handel. Hoe zullen Amerikaanse tarieven werken bij transnationale waardeketens tussen enerzijds de VS en anderzijds Canada of Mexico, waarbij onafgewerkte producten heen en weer gaan over de grenzen? Wat zal China doen bij cumulatieve invoerheffingen van 40 procent of meer? De geschiedenis van de twintigste eeuw leert hoe destructief het domino-effect van een internationale tarievenoorlog kan zijn, zowel economisch als geopolitiek.

Dat brengt ons bij Europa. De Europese markt is onze sterkte, die kunnen we uitspelen. Maar voor Trump zijn tarieven een panacee, een drukkingsmiddel voor elk politiek doel. Europa heeft met de VS niet alleen handelsrelaties. We rekenen op de VS in Oekraïne en in de NAVO. We hopen erop dat de VS de Europese regels voor pakweg milieu, klimaat of privacy niet recuperen als een aanval op Amerikaanse multinationals. Provoceer Trump in handelstarieven en je dreigt Amerika te verliezen voor vrede en veiligheid.

Verwacht van Europa daarom vooral tarievendiplomatie in plaats van -oorlog. We moeten en zullen wellicht tegenprikken. Maar ook dat zal een politieke zet zijn, een poging om Trump alsnog te bewegen tot een grote deal – commercieel, geopolitiek én militair – met Europa. Of hoe wij Trump imiteren in het manipuleren van handelstarieven voor geopolitiek.

De ateur is co-CEO van de denktank Itinera, strategieconsultant en doceert aan de UGent (www.marcdevos.eu)