‘Subsidies geven aan bedrijven als Van Hool verzwakt de economie’

Bij Van Hool is de politieke verleiding opnieuw groot om bij te springen met subsidies. Klinkt goed, werkt niet.

“Wat is de beste manier om te weten of een bedrijf over enkele jaren failliet zal gaan? Kijk of het vandaag subsidies krijgt.” Opel Antwerpen. Ford Genk. Volkswagen Vorst. Renault Vilvoorde. De jaren vooraleer ze verdwenen, kregen ze allemaal subsidies. Toch kon dat hun sluiting niet tegengehouden. Meer nog: dat een bedrijf subsidies nodig heeft om het hoofd boven water te houden, zou al een teken aan de wand moeten zijn. Het is niet omdat overheidssteun in dit land zo ingeburgerd is, dat het een goede zaak zou zijn.

Bij Van Hool is de politieke verleiding opnieuw groot om bij te springen. Het gaat om een lokaal industrieel icoon en er werken veel mensen. Zeker op honderd dagen voor de verkiezingen speelt dat een rol. Maar ook de volgende jaren zullen bedrijven komen bedelen om steun. Met een resem argumenten zullen ze proberen geld van de belastingbetaler los te peuteren: “Ik ben Belgisch, ik stel veel volk te werk en de concurrentie is niet eerlijk.” Want China. Want Trump. Want klimaat. De verleiding voor politici wordt groot om met subsidies de economie te sturen. Klinkt goed, werkt niet. Een economie wordt niet sterker van subsidies. Integendeel.

Eerst en vooral zijn subsidies een slechte besteding van belastinggeld. Wie kijkt naar Van Hool, merkt dat het bedrijf verkeerde strategische keuzes maakte en slecht werd bestuurd. Waarom moet de belastingbetaler daarvoor opdraaien? In een vrijemarkteconomie maken ondernemers keuzes en dragen ze ook de gevolgen. Wie goede keuzes maakt, wordt rijk. Wie slechte keuzes maakt, gaat failliet. Dat proces van natuurlijke selectie is al eeuwen dé motor van technologische vernieuwing, groei en welvaart. Subsidies houden verliezers veel te lang in leven. Subsidies geven is zoals toelaten dat de tegenstanders van Union twee extra spelers mogen opstellen.

Ten tweede ontneemt steun voor zwakke en verlieslatende bedrijven de werknemers een job met toekomst. De arbeidsmarkt in Vlaanderen was nog nooit zo krap. Bedrijven smeken om werkvolk. Talloze bestellingen kunnen niet worden uitgevoerd, orders lopen vertraging op en bedrijven lopen pakken omzet en winst mis. Wie op dat moment het leven van zwakke bedrijven verlengt, houdt werknemers daar gevangen en ontzegt groeiende en goed geleide bedrijven de nodige werkkrachten. Laat zwakke bedrijven verdwijnen en help de mensen die hun job verliezen zo snel mogelijk te oriënteren naar beloftevolle sectoren.

Ten slotte verzwakken subsidies de economie op langere termijn. Economieën worden niet sterker omdat er meer subsidies worden uitgedeeld, wel omdat ondernemers met nieuwe en knappe producten en ideeën komen. Subsidies en overheidssteun zijn een vorm van bijgeloof, dat de overheid beter weet dan ondernemers welke producten, technologieën of businessmodellen succesvol zullen zijn. De overheid weet dat niet en ondernemers weten dat ook niet. Het enige verschil: ondernemers wagen die gok met hun eigen geld, de overheid met dat van belastingbetalers.

In de VS worden de economie en de beurs beheerst door de Magnificent Seven – Nvidia, Amazon, Apple, Alphabet, Meta, Microsoft en Tesla. Geen van die miljardenbedrijven werd groot met subsidies. Wel dankzij ambitie, ondernemerschap, innovatie, creatieve vernietiging en een grote markt. Willen we een sterkere economie en industriële kampioenen, dan kunnen we daar maar beter een voorbeeld aan nemen.

Zorg voor sterk onderwijs. Topinfrastructuur. Competitieve belastingen. Een cultuur van ondernemerschap. Weinig papierwerk. Snelle en duidelijke vergunningen. Een moderne en ondernemingsvriendelijke overheid. Een snel en efficiënt werkende justitie. Rechtszekerheid. Geharmoniseerde regels en een eengemaakte Europese kapitaalmarkt. Dan komen groei, welvaart en sterke ondernemingen vanzelf. Zonder subsidies.

De auteur is econoom en managing partner van Growth Inc.

Lees ook: