De auteur is founding partner van Growth Inc.
Oorlog. Armoede. Klimaatrampen. Polarisering. Misbruik. Vergiftiging. Noodweer. Waar je ook kijkt, overal lijken rampspoed en slecht nieuws aan de orde van de dag. Krantenkoppen, sociale media en debatprogramma’s lijken wedstrijden in wie het somberste toekomstbeeld kan schetsen. Het is een typisch menselijke eigenschap gevaar te overdrijven. Onze hersenen zijn geprogrammeerd om alert te zijn voor alles wat mis kan gaan. Media, politiek, activisten, experts en sociale media spelen daar gretig op in. Wie jaagt op clicks, likes, oplages en kijkcijfers, is het best zo negatief mogelijk. Negativisme levert niet alleen meer aandacht op, het maakt je schijnbaar ook geloofwaardiger. Het gevolg: een dolgedraaide en cynische samenleving met steeds meer polarisering en mentale aandoeningen.
Een mediatiek en politiek opbod aan negativisme leidt tot een maatschappelijke overdosis aan pessimisme. Algoritmes pushen content die woede, angst of verontwaardiging opwekt. Daardoor wordt doemdenken zelfvoedend. Een genuanceerd verhaal over een doorbraak in hernieuwbare energie krijgt amper aandacht. Een apocalyptische voorspelling over de klimaatverandering gaat viraal.
Maar laten we even uitzoomen. Hoe negatief alles ook lijkt, de mensheid heeft al voor hetere vuren gestaan. Telkens hebben we bewezen dat onze grootste kracht niet ligt in het vergroten van problemen, maar in het vinden van oplossingen. De pest decimeerde de Europese bevolking, maar leidde tot sociale en economische hervormingen. De wereldoorlogen waren verschrikkingen, maar zorgden voor technologische sprongen en internationale samenwerking. Ook de Koude Oorlog leidde tot een heropleving van vrijheid en globalisering.
We leven in een tijd met een nooit geziene welvaart en mogelijkheden. We hebben bovendien alle technologie in handen om de toekomst nog beter te maken. De huidige generatie is de rijkste, gezondste en meest welvarende die ooit geleefd heeft. Honderd jaar geleden was de gemiddelde levensverwachting wereldwijd amper 31 jaar, vandaag 73. In 1990 leefde 36 procent van de wereld in extreme armoede, vandaag minder dan 8 procent. In 1900 stierf 25 procent van alle kinderen voor hun vijfde verjaardag, vandaag minder dan 4 procent. In 1995 had slechts 10 procent van de wereld toegang tot het internet, vandaag heeft 65 procent internet en bezit 85 procent een smartphone. In 2000 kwam slechts 13 procent van de wereldwijde energie uit hernieuwbare bronnen, in 2024 bijna 30 procent. Zonne-energie is sinds 2010 maar liefst 85 procent goedkoper geworden, windenergie 50 procent. Innovaties als batterijopslag, kernenergie en groene waterstof maken een fossielvrije toekomst haalbaar. Ons leven is veiliger, gezonder en rijker aan mogelijkheden dan ooit tevoren.
Toch zijn we te vaak blind voor die feiten. Politici schreeuwen om te polariseren. Debatprogramma’s zoeken kijkcijfers met overdrijving en conflict. Sociale media belonen de luidste en meest extreme stemmen. Maar ze lossen niks op. We raken collectief verlamd en cynisch, en geloven dat de wereld gedoemd is. Doemdenkers hebben volgers, maar het zijn de ondernemers, de wetenschappers en de innovatoren die de toekomst maken.
Laat ons dan ook wat minder waden door de eindeloze stroom van verslavende negativiteit. Praat met doeners: de ondernemers die risico’s nemen, wetenschappers en innovatoren die grenzen verleggen, de lokale probleemoplossers die bouwen. Zij laten ons zien waartoe we in staat zijn. De mens is als soort blijven bestaan door oog te hebben voor gevaar. Maar hij is spectaculair vooruitgegaan door te innoveren en te werken aan een betere toekomst. Het leven is 10 procent wat je overkomt en 90 procent wat je er zelf van maakt. Stop met staren naar de 10 procent. Neem de 90 procent in handen.