‘Stilzwijgende kennis wordt de volgende decennia almaar schaarser’

Loop je enkele jaren mee met Elon Musk, kan jij dan de volgende doorbraak in een nieuwe sector forceren?

Weinig managementhypes hebben zo weinig concreet resultaat opgeleverd als kennismanagement, een van de grote modes van de jaren negentig. De nauwelijks Engels sprekende Ikujiro Nonaka werd een superster door zijn onderscheid tussen expliciete en impliciete kennis. Als je wilde bewijzen dat je het jongste seminar had gevolgd, sprak je over ‘tacit knowledge’. Het duurde niet lang of dat type kennis werd gezien als een enorme strategische troef.

Je hoeft geen grote filosoof te zijn om te beseffen dat stilzwijgende kennis bijna per definitie niet kan worden doorgegeven. Een formule kan je geheim houden of op papier zetten. Maar hoe geef je stilzwijgende kennis door?

De rode loper werd zo uitgerold voor heel mysterieuze adviezen. Waarom komen mensen van heinde en verre naar die bakker om er pistolets te kopen? Wat is het geheim van de Belgische baggeraars? Van zwarte muzikanten?

Vaak is het gewoon een kwestie van focus, liefde voor het vak en ervoor zorgen dat alle details in orde zijn. Zo is het geheim van een goed lambikbier niet bepaald een geheim. In de juiste streek, met zorg voor je ingrediënten en met heel veel geduld, brouw ook jij dat biertje. Er is bitter weinig stilzwijgend aan een Engels maatpak, tenzij je toewijding, degelijke materialen en voldoende opleiding als een geheim beschouwt.

Kennismanagement is meer dan impliciete kennis doorgeven. We weten niet goed hoe de Stradivarius-familie haar violen maakte. Waarschijnlijk is de expliciete kennis verloren gegaan. Bedrijven slaan nu systematischer kennis op. Toch gaat nog veel wijsheid verloren.

De klassieke adviezen om stilzwijgende kennis door te geven klinken afgezaagd: loop stage bij een grootmeester, snuif de omgeving op, imiteer de beste voorbeelden. We weten al lang dat clusters (Antwerpen voor diamant, San Francisco voor hightech, London voor verzekeringsproducten) bijdragen tot het doorgeven van relevante kennis. Maar hoe verloopt dat? Vooral via roddels en lunches? Wie is in de sector te vertrouwen? Wie heeft verstand waarvan? Toch merk je op slag dat de stilzwijgende kennis ook voor de leerling niet zo duidelijk kan zijn. Als hij de leermeester imiteert, wat imiteert hij dan? Loop je enkele jaren mee met Elon Musk, kan jij dan de volgende doorbraak in een nieuwe sector forceren?

De kans is heel groot dat je het verkeerde leert, of dat je tracht het toeval te kopiëren. En als er dan toch een succesfactor is, die je hebt opgemerkt, dan is die niet langer impliciet. Plaats een getalenteerde kok gedurende een jaar in een driesterrenrestaurant en hij kent ‘de geheimen’. Iedereen die wil en bereid is vreselijk hard te werken, kan een bakkerij openen en de klanten stromen toe voor de unieke rijsttaart, vloerpistolets of roggeverdommekes. Maar die kennis over het ‘perfecte’ product in een businessmodel gieten, is een ander paar mouwen.

Toch beseffen we stilaan dat de nood aan kennismanagement 2.0 groter is dan ooit. Expliciete kennis is opgeslagen in toegankelijke databanken. Artificiële intelligentie vindt daar nu patronen die de mens nog niet gevonden heeft, elke dag nieuwe. Stilaan stelt de mensheid zich de vraag: wat rest ons nog? Dat is zuiver economisch gesproken een heel belangrijke vraag. Want wat schaars is, kan in de juiste marktomgeving grote waarde krijgen. Van topvoetballers tot topacteurs, van superluxe tot superbetrouwbaarheid. Stilzwijgende kennis wordt de volgende decennia almaar schaarser. Hoe zal die nog het verschil maken bij medische diagnoses, het schrijven van essays, beleggen, speurtochten naar nieuwe molecules? Wat is kennismanagement 2.0? Als u zich geroepen voelt om die inzichten te ontwikkelen, wil ik graag helpen. Maar mijn impliciete kennis van dat vakgebied is heel duur. Laten we zeggen dat ik het restaurant mag kiezen.

De auteur is emeritus professor management aan Vlerick Business School. Volg mij op: www.marcbuelens.com