Laten we ondernemerschap centraal zetten in onze cultuur en opvoeding, trots zijn op onze unieke waarden en inzetten op ambitie en innovatie.
Nu de Verenigde Staten afstand nemen, moet Europa op zoek naar hoe onze diepgewortelde waarden en ambitieus ondernemerschap elkaar kunnen versterken. We kunnen inspiratie putten uit DeepSeek. Dat uiterst efficiënte en energiezuinige model voor artificiële intelligentie (AI) ontstond in China toen Amerika het land afsneed van de meest geavanceerde chips. Het is een voorbeeld van innovatie gedreven door beperking. Europa heeft alles in huis, maar moet meer lef hebben om te dromen en groot te denken.
Amerikanen geloven fundamenteel dat ze de beste zijn, gevoed door een cultuur waarin falen niet alleen mag maar zelfs moet. ‘Amerikanen willen naar Mars, Nederlanders willen de wereldzeeën bezeilen, Belgen willen bij de overheid werken’, luidt het gezegde. In België kijkt amper 51 procent positief naar ondernemen, tegenover ruim 80 procent in de VS. Die kloof ontstaat door complexe regelgeving, angst voor risico en gebrek aan zichtbare rolmodellen.
We kunnen veel leren van de Amerikaanse durf en ondernemersgeest. In de VS wordt ondernemen op topuniversiteiten aangemoedigd door ondernemers zelf. Risicokapitaal is er overvloedig beschikbaar omdat er geloof en zelfvertrouwen is. De Amerikaanse ‘Yes, we can’-mentaliteit maakt van hen opportunity seekers, terwijl Europeanen vooral bezig zijn met risico’s te managen. Die optimistische houding trekt ook toptalent aan, iets wat Europa extra kansen biedt nu Amerika zijn universiteiten sluit voor buitenlands talent.
Europa hoeft geen tweede Silicon Valley te worden. Ons sterkste wapen ligt net in onze eigenheid: uitstekend onderwijs, kritisch denken, respect voor privacy, diversiteit en duurzame innovatie. Van de Europese universiteiten staan er 46 in de Times Higher Education-top‑100. We zijn goed voor bijna 200.000 octrooiaanvragen in 2024, of 35 procent van de mondiale groei. In eigen land is Gent uitgegroeid tot een Europese tophub voor technologie met een ecosysteem van 920 start-ups en scale-ups, goed voor een waarde van 35 miljard euro. Leuven schittert internationaal als wetenschapshub dankzij de KU Leuven en succesvolle start-ups rond imec en Haasrode Research-Park. We hebben alles in huis.
Wat ontbreekt, zijn ondernemers op sleutelposities: aan universiteiten, in investeringsfondsen, overheidsagentschappen én klaslokalen. We hebben meer rolmodellen nodig zoals de serieondernemer Louis Jonckheere: hij bouwt vol vuur het ecosysteem rond het Gentse Wintercircus uit. Hij is sinds mei ook de CEO van Vlerick Business School. Die zichtbaarheid stimuleert trots. Ze trekt ook risicokapitaal aan, en activeert hopelijk onze enorme berg spaargeld van 300 miljard euro. 1 procent daarvan evenaart de volledige Belgische durfkapitaalmarkt. Stel je voor dat die slapende centen het start-upcircuit voeden.
Ook onze cultuur en ons onderwijs moeten ondernemerschap aanmoedigen. Onlangs leidde mijn dochter haar klasgenoten in het zesde leerjaar rond bij het Belgische bedrijf Davai Dumplings. Ik hoorde de leerlingen vol bewondering zeggen: “Zo leuk dat ze zélf een bedrijf gestart zijn, terwijl ze nog student waren!” Dat enthousiasme moeten we van kindsbeen af stimuleren.
Dit kan Europa’s DeepSeek-moment worden. Laten we ondernemerschap centraal zetten in onze cultuur en opvoeding, trots zijn op onze unieke waarden en inzetten op ambitie en innovatie. En laat ons ook wat opportunistischer zijn. Nu Amerika internationaal toptalent buitensluit, ligt er een enorme kans om die mensen aan te trekken en te tonen dat Europa dé plaats is waar innovatie, ethiek en ondernemerschap samenkomen. De puzzelstukken liggen klaar, we hoeven ze alleen nog in elkaar te klikken. Yes, yEU can!
De auteur is ondernemer bij de impactbedrijven Ray & Jules, CEE en Mic Mac Minuscule