‘Welk land gaat Mexicanen en Indiërs importeren, omdat het de helft van zijn inwoners al twee decennia lang niet geactiveerd krijgt?’

Twee nieuwsberichten trokken vorige week op dezelfde dag mijn aandacht.

Het eerste: Voka gaat ‘talentmissies’ organiseren naar Mexico en India om geschoolde arbeidskrachten naar West-Vlaanderen te halen. Zelfs als de werkzaamheidsgraad er 80 procent bereikt, zal de provincie tegen 2030 naar schatting 50.000 handen tekortkomen. Arbeidsmigranten uit India en Mexico moeten soelaas brengen. Het tweede: Vlaanderen slaagt er maar niet in werklozen uit Wallonië te activeren. Niemand weet hoeveel Walen op Vlaamse vacatures reageren: de VDAB niet, haar Waalse tegenhanger Forem ook niet. Ondertussen blijven samenwerkingsakkoorden al twintig jaar dode letter en neemt het aantal Walen dat in Vlaanderen werkt amper toe.

Het is de wereld op zijn kop. Welk land gaat Mexicanen en Indiërs importeren, omdat het de helft van zijn inwoners al twee decennia lang niet geactiveerd krijgt? Omdat we 20 kilometer verder geen arbeidskrachten kunnen overtuigen, gaan we ze 7.000 en 9.000 kilometer verderop halen. Dan is er iets grondig mis. De interregionale arbeidsmobiliteit tussen het zuiden en het noorden van het land is bijzonder laag. Vorig jaar werkten 45.000 Walen in Vlaanderen. Dat cijfer schommelt een beetje, maar het is in de voorbije twintig jaar bitter weinig geëvolueerd. Ondanks de war for talent werken vandaag zelfs minder Walen in Vlaanderen dan tien jaar geleden. Tussen Brussel en Vlaanderen is de arbeidsmobiliteit gelukkig wel gestegen, van 35.000 arbeidskrachten begin deze eeuw naar 54.000 in 2022. Waarom werken zo weinig Walen in Vlaanderen? In Henegouwen, de buurprovincie van West-Vlaanderen, bedraagt de werkzaamheidsgraad een trieste 60 procent. Hoe halen we die werkzoekenden naar Vlaanderen?

Laten we vooral niet vervallen in de karikaturen over luie, werkschuwe Walen die de rechts-nationalistische partijen al jarenlang gretig verspreiden. Kun je het Walen kwalijk nemen dat ze niet staan te springen om de oversteek naar Vlaanderen te maken, als ze elke dag worden uitgelachen en beschimpt? Mensen stigmatiseren is zowat de slechtst denkbare manier om hen te motiveren. Je trekt er aandacht mee, maar het helpt de activering geen centimeter vooruit.

De Vlaams-nationalisten mogen de hand gerust in eigen boezem steken. De regionalisering van de arbeidsmarkt heeft de interregionale mobiliteit geen deugd gedaan. De samenwerkingsakkoorden tussen de VDAB en Forem zijn te vrijblijvend en maken op het terrein amper een verschil. Misschien moet de federale regering een actievere rol opnemen als de gewesten aan hun opdracht verzaken? Ook de gebrekkige samenwerking tussen De Lijn, de MIVB en TEC blijft een pijnpunt. Een verplaatsing van Wallonië naar Vlaanderen met het openbaar vervoer blijft een lijdensweg, met verbindingen die plots ophouden aan de gewestgrenzen en met gebrekkige overstapmogelijkheden.

De taalbarrière speelt ook een rol. Ik heb het al in een vorige column geschreven: sommige werkgevers schieten zich in de voet door vast te houden aan te strenge taaleisen, die niet nodig zijn op de werkvloer. Geen betere manier om Nederlands te leren dan op de werkvloer, in contacten met je collega’s. Maar als je weet dat er in West-Vlaanderen dubbel zoveel Fransen aan de slag zijn als Walen, is het taal- of het cultuurverschil duidelijk niet de hoofdoorzaak van de gebrekkige interregionale mobiliteit.

Tussen de VDAB en Forem, tussen De Lijn en TEC, tussen de Vlaamse regering en de Waalse regering staat nog altijd een Berlijnse muur. Ze zitten vast in hun eigen silo, ze werken veel te weinig samen. Maar ik geloof dat er tussen Vlamingen en Walen niet zo’n muur staat. Een dialoog tussen buren en voorbij de clichés, de vooroordelen en de karikaturen helpt om de verschillen te overstijgen. Misschien moeten de (West-)Vlaamse ondernemers gewoon het heft in eigen handen nemen en op talentmissie naar Wallonië trekken?