‘De fiscus heeft belastingplichtigen jarenlang ten onrechte met een belastingverhoging bestraft’

​Heeft België na Nederland ook een fiscaal schandaal? Dat lijkt zo te zijn. Een recent arrest van het Grondwettelijk Hof toont aan dat de federale overheidsdienst Financiën belastingplichtigen jarenlang ten onrechte met een belastingverhoging heeft bestraft.

Wie een fout maakt in zijn aangifte voor de inkomstenbelasting of zijn belastingaangifte te laat indient, wordt bestraft met een belastingverhoging. Die bedraagt “naar gelang van de aard en de ernst van de overtreding” minimaal 10 procent en maximaal 200 procent van de belasting op de niet aangegeven of te laat aangegeven inkomsten. Er wordt geen verhoging opgelegd als de inkomsten minder dan 2.500 euro bedragen. Als de laattijdige of onjuiste belastingaangifte te wijten is aan overmacht of het gevolg is van een principiële betwisting waarbij de goede trouw van de belastingplichtige niet ter discussie staat, wordt niet bestraft. In alle andere gevallen wordt automatisch een belastingverhoging opgelegd.

Belastingverhoging

Voor een eerste overtreding “zonder het opzet de belasting te ontduiken” is er een belastingverhoging van 10 procent. Voor een tweede is dat 20 procent en voor een derde 30 procent. Vanaf de vierde overtreding bedraagt de belastingverhoging minstens 50 procent. Voor overtredingen “met het opzet de belasting te ontduiken” is er een verhoging van 50 procent vanaf de eerste keer, 100 procent voor de tweede en 200 procent voor de derde.

Voor ondernemers zijn er nog andere sancties. Als een onderneming een belastingverhoging van minstens 10 procent krijgt, verliest ze voor dat aanslagjaar het recht om de overdraagbare verliezen in mindering te brengen. Dat werd aangevochten bij het Grondwettelijk Hof: was die bijkomende straf wel grondwettelijk, aangezien er geen onderscheid wordt gemaakt tussen ondernemers die hun aangifte één dag te laat hebben ingediend en ondernemers die echt hebben gefraudeerd?

Belang van het arrest

Het Grondwettelijk Hof zag daar geen graten in. Het stelde in zijn arrest onder meer dat de weigering van de aftrek van de overdraagbare verliezen enkel wordt toegepast bij een belastingverhoging van minstens 10 procent, “hetgeen in beginsel niet het geval is wanneer het om een eerste overtreding zonder oogmerk van fraude gaat”. Het Grondwettelijk Hof stelt dus met zoveel woorden dat een eerste fiscale overtreding zonder het oogmerk van fraude niet met een belastingverhoging kan worden bestraft.

Dat is opmerkelijk, aangezien de fiscus een andere beleidslijn hanteert. Het belang van het arrest mag dan ook niet worden onderschat. Het Hof erkent dat het recht om fouten te maken zonder daarvoor te worden bestraft, deel uitmaakt van onze fiscale wetgeving. Dat de fiscus dat nooit heeft erkend, laat staan toegepast, impliceert dat duizenden belastingplichtigen de afgelopen jaren ten onrechte zijn beboet.

Verkeerd toegepast

De minister van Financiën heeft in een antwoord op een parlementaire vraag bevestigd dat “bedrijven, burgers en verenigingen die hun belastingaangifte niet correct indienen en ter goeder trouw zijn, voortaan gespaard zullen blijven van een automatische belastingverhoging”. Dat is veelbelovend, maar slechts toekomstig beleid. Het arrest van het Grondwettelijk Hof bevestigt dat het fiscale sanctiebeleid al jaren verkeerd wordt toegepast. Dat is onaanvaardbaar.

Belastingplichtigen die voor hun eerste overtreding zonder het oogmerk te frauderen een belastingverhoging hebben betaald, kunnen die aanvechten. Dat kan via een bezwaarschrift, als de bezwaartermijn nog loopt (die bedraagt één jaar vanaf de ontvangst van het aanslagbiljet). Ook als de bezwaartermijn is verlopen, zijn er nog mogelijkheden. In dat geval kunt u een verzoek tot kwijtschelding richten tot de Cel Administratieve Sancties van de Fiscale Bemiddelingsdienst. Daarvoor zijn er geen verjaringstermijnen.

Lees ook:

De auteur is advocaat en hoogleraar fiscaal recht aan de VUB