Deze week waren twee oprichters aan het discussiëren in een koffiebar. De ene zei vol zelfingenomenheid: “Zie je wel, ChatGPT geeft me gelijk.” Waarop de ander droog antwoordde: “Dat is geen bewijs, dat is een verlengstuk van je ego.”
Het voorval is typerend voor het risico van artificiële intelligentie (AI): we verwarren snelheid met vooruitgang en gemak met bewijs. AI geeft ons tijd terug, maar kan ons evengoed duur komen te staan als we ze verkeerd inzetten.
AI versnelt zowat alles. Productontwikkeling, marktonderzoek en prototyping. Wat vroeger maanden vergde, kan vandaag in weken. Onderzoek aan Wharton, één van de meest prestigieuze businessschools in de Verenigde Staten, toont zelfs dat start-ups met sterke AI-capaciteiten hun ontwikkelingstraject met een kwart kunnen inkorten.
Maar snelheid mogen we niet verwarren met validatie. En efficiëntiewinsten moeten we niet gebruiken om meer van hetzelfde te doen. Ze zouden moeten dienen om onszelf harder uit te dagen, ambitieuzer te denken en leiderschap te versterken.
Veel ondernemers trappen in de val van de illusion of fit. Ze hebben het gevoel dat hun product klaar is voor de markt, terwijl ze in werkelijkheid enkel sneller bevestiging zoeken van wat ze al wilden geloven. Hun AI-model is geen objectief kompas dat richting geeft, maar een spiegel die vleit. Een verlengstuk van hun eigen overtuigingen.
Studies bevestigen dat gevaar. Wie AI gebruikt, wordt sneller overmoedig, verliest intrinsieke motivatie en neemt beslissingen sneller. Een gevaarlijke cocktail, want zo riskeren ondernemers opgesloten te raken in een cyclus van optimalisatie zonder echte vernieuwing.
Wie AI gebruikt, wordt sneller overmoedig, verliest intrinsieke motivatie en neemt beslissingen sneller. Een gevaarlijke cocktail.
Steeds meer vieren we geleidelijke innovatie en kleine efficiëntiewinsten alsof het doorbraken zijn. Maar Vlaanderen kan zich zo’n houding niet permitteren als we een Europese topregio voor innovatie en ondernemerschap willen zijn.
Kijk even buiten Europa. In China bouwen bedrijven met massale staatssteun in recordtempo AI-infrastructuren die hele sectoren transformeren. SenseTime levert via overheidsopdrachten bijvoorbeeld toepassingen die steden slimmer en veiliger moeten maken. In de VS wordt het kapitaal geconcentreerd in megadeals. Zo heeft Thinking Machines Lab, de start-up van voormalig OpenAI-CTO Mira Murati, vorige maand 2 miljard dollar opgehaald tegen een waardering van 12 miljard dollar. Het heeft enkel investeerders toegelaten die minstens 50 miljoen dollar konden bijdragen, waaronder Nvidia, Cisco en AMD. Allemaal topinvesteerders, met bedragen waar we in Europa voorlopig enkel van kunnen dromen.
Een van de meest hardnekkige mythes is dat AI ondernemerschap zal democratiseren. Het klinkt mooi, maar AI democratiseert het gebruik en niet de uitkomsten. De kloof kan dus groter worden en niet kleiner, tenzij we de vrijgekomen tijd investeren om ambitieuzer te denken, slimmer te handelen en meer leiderschap te tonen.
Stel je voor dat AI niet alleen wordt ingezet om slides te maken of e-mails te beantwoorden, maar om innovaties sneller te koppelen aan concrete bedrijfsproblemen. Dat de vrijgekomen tijd wordt aangewend om ondernemers steviger uit te dagen en om internationale partnerschappen af te sluiten. Dat coaches en adviseurs meer vragen of hun idee wel ambitieus genoeg is. Dat ondernemers kunnen connecteren met andere ecosystemen.
AI kan een hefboom zijn die de transitie van innovatie naar ondernemerschap versnelt en verdiept. Een pijnpunt waarmee Europa al veel langer worstelt. De vraag is dus niet langer of de technologie ons sneller maakt, maar hoe ambitieus het ons zal maken. Want uiteindelijk zijn het niet de snelste ondernemers die AI zullen verzilveren, maar wel de meest ambitieuze.
Xavier Walthoff-Borm, expert in start-ups en scale-ups bij VLAIO, deelt deze opinie op persoonlijke titel.