Een diploma is nog altijd een toegangsticket tot de arbeidsmarkt. Geen garantie op succes, maar wel een bewijs dat je een bepaalde bagage hebt.
We staan aan de vooravond van een nieuw academiejaar aan de universiteiten en de hogescholen. Duizenden studenten trekken weer de aula’s in. Soms met tegenzin. Want diploma’s zijn passé. Toch?
Dat is het verhaal dat ons meer en meer wordt verkocht. Scroll door de sociale media en je struikelt over de zelfverklaarde succesgoeroes die hun drop-outstatus als een ereteken dragen. Influencers verkondigen dat ze “skills boven diploma” hebben gekozen, terwijl ze vooral excelleerden in het filmen van hun ochtendroutine. Steve Jobs en Mark Zuckerberg maakten toch ook de universiteit niet af? Dat klopt. Maar zij hadden daar een heel goede reden voor: ze stonden aan de vooravond van een groot succes en moesten offers brengen in hun tijdsbesteding.
Is een diploma belangrijk?
Voor de modale student geldt: je diplomaplannen laten varen klinkt stoer, oogt rebels, en levert misschien wat likes op. Maar het is nonsens. Een diploma is anno 2025 nog altijd een toegangsticket tot de arbeidsmarkt. Geen garantie op succes, maar wel een bewijs dat je een bepaalde bagage hebt. Telkens opnieuw blijkt uit onderzoek dat een diploma nog altijd één van de sterkste voorspellers is van een hoger loon en betere carrièrekansen.
Toch kleeft er een zweem van achterhaaldheid aan het diploma. Alsof het niet meer meetelt, alsof alleen skills er nog toe doen. Maar wat is een skill zonder kennis? Het is als autorijden en de verkeersregels kennen, zoals een taal leren door ook de woordenschat en de grammatica te leren. Het is nooit of-of, het is altijd en-en. Bovendien vergeten we maar al te vaak dat onderwijs er niet louter is om de gemiddelde jongvolwassene arbeidsmarktklaar te maken, maar ook om hen als mens te vormen tot veelzijdige, geïnteresseerde burgers in een complexe maatschappij. Wie naar een diploma streeft, streeft ook naar zelfontplooiing.
Is mindset niet belangrijker dan dat papiertje, hoor ik de criticus al denken. Dat wordt vaak naar voren geschoven als het ultieme criterium. En terecht: wie bereid is te leren, kan ver komen. Maar een diploma kan net tonen dat je die mindset hebt. Het is het bewijs dat je jarenlang inspanningen hebt geleverd, zonder onmiddellijke beloning. Dat je niet afhaakte na de eerste tegenslag. In een wereld die draait op instantsucces en dopamineshots, is dat misschien wel de belangrijkste vaardigheid van allemaal.
Er is nog een reden waarom we het diploma niet mogen wegwuiven: sociale mobiliteit. Voor kinderen die niet opgroeien in een gezin waar studeren vanzelfsprekend is, kan een diploma een hefboom zijn. Het opent deuren naar jobs, netwerken en kansen die anders gesloten blijven. Wie diploma’s afdoet als ouderwetse bureaucratie, vergeet dat ze voor velen de enige ladder naar boven zijn.
Natuurlijk is het systeem niet perfect. Het is niet omdat het diploma zijn waarde nog heeft dat het niet heruitgevonden mag worden. Ook ons diplomasysteem moet mee evolueren met de arbeidsmarkt. Het diploma moet bijvoorbeeld veel meer dienen als vertrekpunt, niet als eindpunt. Levenslang leren wordt cruciaal. Je kennis voortdurend bijschaven, nieuwe inzichten oppikken, vaardigheden aanscherpen. Het eerste diploma blijft belangrijk, maar het is de voortdurende bereidheid om bij te leren die je echt vooruit stuwt.
Wie beweert dat een diploma niets meer waard is, verkoopt een illusie. Het is nog altijd een sleutel die deuren opent. We mogen best kritisch zijn voor het hoger onderwijs. We moeten diploma’s herdenken, actualiseren, verrijken. Maar ze afschrijven? Dat is kortzichtig en gevaarlijk. Zolang kennis, discipline en volharding relevant blijven, blijft het diploma een van de weinige objectieve bewijzen dat je die drie vaardigheden combineert.