‘Momentum voor een grote fiscale hervorming’

Politici die een grote fiscale hervorming willen, zullen eerst moet bewijzen dat ze een geloofwaardig plan hebben om de overheidsuitgaven terug te dringen.

De lente is onder een slecht gesternte gestart. De overlevingsstrijd bij de busbouwer Van Hool is een drama dicht bij huis. Europa lijkt omringd te zijn met uitzichtloze conflicten in Oekraine en de Gazastrook, waarvan we de schokgolven voelen. Aan de realiteit is weinig te veranderen, maar een donkere toekomst is nooit in steen gebeiteld. In elke crisis, groot of klein, is het zaak te zien waar men wel nog controle over heeft. Vaak is er nog veel bewegingsruimte of tijd om de situatie drastisch te verbeteren. ‘t Is nog al nie naar de wuppe, zoals Het Zesde Metaal zingt.

Zelfs in de meest hopeloze dossiers kunnen er stappen vooruit gezet worden. In België is een van de grootste ontgoochelingen van de afgelopen jaren de mislukte grote fiscale hervorming. De regering-Michel heeft met een beperkte taxshift al wat soelaas gebracht, maar onze fiscaliteit snakt naar een totaalrenovatie: vereenvoudigen, de lasten op arbeid verlagen en verschuiven naar consumptiebelastingen en naar een faire en beperkte belasting op inkomsten uit kapitaal. En minstens even belangrijk: bepaalde privileges en uitzonderingen aanpakken om het vertrouwen weer te versterken. Er was veel hoop dat federaal minister Vincent Van Peteghem (cd&v) de grote hervorming definitief kon lanceren, mede dankzij een gedegen en evenwichtig expertenrapport. Maar Van Peteghem kreeg het wantrouwen in de federale regering niet weggemasseerd en moest de handdoek in de ring gooien.

De mediagenieke mislukking van Van Peteghems hervorming lijkt zwartkijkers gelijk te geven. Maar niets is minder waar. Trends brengt deze week een dossier over hoe relatief kleine stapjes al een groot effect kunnen hebben. Een proefproject van de Belgische fiscus zorgt er bijvoorbeeld voor dat grote bedrijven meer rechtszekerheid hebben. Daarbij moeten de fiscus en de deelnemende bedrijven nauwer samenwerken en meer transparantie geven. Het lijkt paradoxaal, maar veel meer vertellen aan de fiscus is een goede manier om toekomstige belastingclaims en slopende discussies te voorkomen. Een ander idee is een rechtvaardiger alternatief voor het kadastraal inkomen, dat grotendeels gebaseerd is op een schatting uit 1975 en voor onevenwichten zorgt. Enkele academische experts hebben een voorstel uitgewerkt dat stapsgewijs kan worden ingevoerd om de eigendom van woningen op een meer evenwichtige manier te belasten.

De hervorming van het kadastraal inkomen zal wel gekoppeld moeten worden aan andere hervormingen. Het vertrouwen in de overheid en in de politiek zal niet hersteld worden als een deel van bevolking een (beperkte) belastingverhoging moet slikken en geen uitzicht heeft op een compensatie. Een fiscale hervorming mag ook niet gebruikt worden om de putten in de begroting te dempen, dan wordt het een taxlift in plaats van een taxshift. De community van Trends en Kanaal Z weet dit uiteraard al, maar voor de begrotingontkenners in de samenleving: onze zware begrotingsproblemen komen niet door een gebrek aan inkomsten, maar door veel te zware uitgaven.

De complicatie bij een verstandige sanering van onze begroting is dat alle niveaus meegetrokken moeten worden. De begrotingsproblemen in Brussel springen nu het meest in het oog en ook Vlaanderen en Wallonië leiden aan spilzucht. Vlaanderen let gelukkig nog een beetje op de kas, maar er zit een fout in onze staatstructuur waardoor de regio’s onvoldoende geresponsabiliseerd worden. Ze weten dat het federale niveau uiteindelijk toch moet bijspringen.

Politici die een grote fiscale hervorming willen, zullen eerst moet bewijzen dat ze een geloofwaardig plan hebben om de overheidsuitgaven terug te dringen. Het huidige politieke klimaat laat misschien geen grote hervormingen toe, maar er is wel degelijk momentum te creëren met kleine stapjes in de goede richting.