‘Maatschappelijke weerbaarheid is cruciaal om geopolitiek en militair sterker te staan’

De geopolitieke situatie in Europa verslechtert snel. Rusland escaleert en het Witte Huis schaakt met Europees grondgebied alsof het wisselgeld is. De Amerikaanse aanspraken op Groenland zijn vergelijkbaar met de claims die Duitsland in de jaren dertig maakte op Sudetenland. Ondertussen bereidt Polen zich voor op oorlog en waarschuwen militair analisten dat Europa misschien zijn laatste zomer in vrede beleeft. Europa staat voor een kritiek moment en moet snel handelen.

Dagelijks worden honderden miljarden euro’s extra aangekondigd voor defensie. Maar met geld alleen worden we helaas niet sterker. Alle militaire middelen in de wereld zijn waardeloos zonder een grote vastberadenheid om desnoods te vechten. Een pestkop houd je op afstand als je een grote broer in de buurt hebt. Maar zonder grote broer moet je zelf laten zien dat je niet bang bent van een confrontatie. Zwakte is een open uitnodiging voor meer agressie.

Toch is het eenvoudig. De kans om een conflict te vermijden of om een conflict te winnen, is het product van twee zaken: materieel en moraal. Met middelmatige middelen en een keiharde wil om door te zetten, raak je al een heel eind. Wie tot de tanden gewapend is, maar niet bereid is te vechten, verliest altijd.

Zo had Frankrijk in 1940 een sterk leger en een gigantische verdedigingsmuur tegen Duitsland, de Maginotlinie. Maar door zwak leiderschap en een gebrek aan eenheid en moed stuikte de verdediging in elkaar. Tijdens de Vietnamoorlog nam de Vietcong het op tegen het technologisch superieure Amerikaans leger. Maar de grotere motivatie en offerbereidheid van de Vietcong deden Amerika op de vlucht slaan.

Een belangrijk element van afschrikking is dan ook de vastberadenheid – de willingness to fight. Een potentiële agressor moet begrijpen dat elke vijandige actie zal worden beantwoord met een beslissende en eensgezinde reactie. Daarvoor is materieel nodig, maar nog veel meer maatschappelijke samenhang en vastberadenheid. Neem Finland – volgens de World Happiness Ranking al jaren het gelukkigste land ter wereld. Het is geen oorlogszuchtig land. Toch zijn alle Finnen zich bewust van de Russische dreiging en weten ze wat te doen in geval van gevaar. Iedereen kent zijn rol – van burgemeesters tot brandweer en van burgers tot supermarkten.

Maatschappelijke weerbaarheid is dan ook cruciaal om geopolitiek en militair sterker te staan. We sturen wel miljarden aan hulp en bestellen nieuwe wapensystemen, maar ook als maatschappij moeten we een tandje bijsteken. We leven in een samenleving die gewend is aan welvaart, individualisme en comfort. Opoffering – tijd, inkomen, welvaart of levens – zit nauwelijks nog in ons DNA.

Weerbaarheid laat zich niet uitdrukken in procenten van het bruto binnenlands product. Toch is die van levensbelang. Burgers die zich kunnen behelpen, maken de economie en de maatschappij minder kwetsbaar voor schokken. Een sterke sociale cohesie stuurt het signaal van een eendrachtige bevolking die zich niet zomaar laat afschrikken. Mediageletterdheid maakt mensen minder kwetsbaar voor desinformatie. Defensie-uitgaven alleen zullen onvoldoende zijn om ons te beschermen tegen dreigingen, gevaar of oorlog. Een vastberaden en eendrachtige bevolking is cruciaal.

We hebben een cultuur nodig die steunt op doorzettingsvermogen en samenhang in plaats van gemakzucht en verdeeldheid. Leiders die mensen inspireren in plaats van alleen met cijfers en procenten te schuiven. Burgers die begrijpen dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Defensiebudgetten zijn belangrijk, maar zonder veerkracht en vechtlust blijven het lege hulzen. Uiteindelijk wint degene die het bereid is het langst te blijven doorgaan.