‘Laat deze kans op een coherent beleid niet liggen’

Het is nu of nooit. Kijk wat er allemaal mogelijk is: een Vlaamse regering met drie partijen, een federale regering met een sterk draagvlak aan beide kanten van de taalgrens, én een centrumrechtse meerderheid in Wallonië. Bij de vorming van de regering-Michel zei N-VA voorzitter Bart De Wever dat “regeren zonder de PS al een staatshervorming op zich is”. De Wever en co krijgen een nieuwe kans om dat in de praktijk te brengen en een broodnodig herstelbeleid te voeren. De kiezer heeft de kaarten zo goed geschud dat een coherent beleid mogelijk is over de verschillende niveaus heen. Dat is geleden van de paars-groene regering in 1999.

Een totale blokkering of een ellenlange federale formatie zijn nog altijd risico’s. Maar dat zal eerder gebeuren door wantrouwen tussen de kopstukken dan door een onwerkbare verkiezingsuitslag. Ondanks alle felicitaties en euforie is dat wantrouwen is er wel degelijk. MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez laat weinig kansen onbenut om te benadrukken dat hij de communautaire eisen van N-VA echt niet ziet zitten. Tijdens de coronacrisis legde hij ook met de interim-regering-Wilmes I de basis voor Vivaldi, waardoor N-VA federaal volledig buitenspel gezet werd. Omgekeerd probeerde N-VA met Waalse lijsten de rechterflank van MR te verzwakken.

Nog een reden om het enthousiasme wat te temperen, is de frictie tussen cd&v-voorzitter Sammy Mahdi en Bart De Wever. De frustraties sijpelden door in een scherpe opmerking van Mahdi tijdens het eerste debat na de verkiezingen. Mahdi zag ook zijn strategie mislukken om zich te profileren als de plattelandspartij; die prijs kon Vlaams Belang binnenhalen. Cd&v kreeg in West-Vlaanderen een oplawaai door het stikstofdossier en het protest tegen de Ventilus-hoogspanningslijn, N-VA gaat er zelfs licht vooruit. Op korte termijn is een vlotte afhandeling van die twee dossiers cruciaal voor de Vlaamse industrie. Maar cd&v zal niet meer willen bloeden. Er is een reëel risico dat Mahdi nog meer de stoorzender zal spelen en we weer een Vlaamse regering krijgen die niks klaarspeelt.

Een stilstand op Vlaams niveau kunnen we ons niet permitteren. Volgende maand zit N-VA twintig jaar in de Vlaamse regering en haar palmares oogt mager, zeker in de afgelopen legislatuur. Tijdens de afgelopen campagne moest De Wever zelfs doen alsof de Vlaamse regering niet bestond. Het stikstofdossier en daarbij horende rechtsonzekerheid voor ondernemers zijn ontstaan vanuit de mentaliteit dat men pas de problemen moet oplossen wanneer ze zich stellen. Dat kan niet meer, er is een nieuwe langetermijnvisie nodig. Naast stikstof en Ventilus is de revival van Noord-Frankrijk een andere kanarie in de kolenmijn. Vlaanderen botst op zijn limieten. Een nieuwe economische toekomstvisie moet veel minder subsidies, minder regels en minder administratie omvatten. In die twintig jaar is er ook een hele koterij gebouwd van agentschappen en semi-overheidsbedrijven. Zet ‘Vlaams’ of ‘Flanders’ in de naam van een project, en het werd zonder al te veel nadenken goedgekeurd.

We mogen ook niet alle zin voor proportie verliezen. De Vlaamse uitdagingen zijn minder zwaar dan wat er federaal en in Wallonië moet gebeuren. We hoeven niet op een staatshervorming te wachten om die aan te pakken. Federaal is de sanering van de begroting (minstens 25 miljard euro) de absolute prioriteit. Het beperken van de werkloosheidsuitkering in de tijd is wellicht niet het wondermiddel om de Waalse economie te herstarten, maar het is een belangrijk signaal en kan momentum creëren voor andere hervormingen. Georges-Louis Bouchez vertelt graag de anekdote dat hij opgroeide in een straat in Henegouwen waar bijna elke volwassene werkloos thuis zat. Hij heeft nu de sleutels in handen om die rampzalige situatie aan te pakken, maar dan moeten hij en Bart De Wever elkaar kunnen vertrouwen.

Lees ook: