Ik heb ze eindeloos belachelijk gemaakt in mijn managementlessen. De Volkswagen-curryworstfabriek in Wolfsburg. In mijn verhaal (lesgeven is verhalen vertellen) liep het als volgt: het topmanagement van Volkswagen was ten einde raad. Ze hadden alles geprobeerd om hun personeel te motiveren. Premies, empowerment, kinderopvang. Niets kon baten. Tot op een goede ochtend een duurbetaalde manager een schitterend idee aanbracht. De liefde van de arbeider gaat door de maag! Wat als we voor onze arbeiders een eigen worst zouden fabriceren? Welke trots zou daar niet uit voortvloeien! Het geheim van de arbeidersmotivatie lag al die jaren voor de Nedersaksische neus: een curryworst van eigen Duitse bodem.
In 1973 was het zover. De Volkswagen-fabriek voor curryworsten werd een feit. Het topmanagement stuurde daarmee een ijzersterk signaal uit naar de concurrentie. “Wij zijn verbonden met de streek, de Duitse cultuur. Zo winnen we veldslagen tegen de Japanners. Jullie hebben het Toyota-productiesysteem, wij de Duitse curryworst.”
Tot je verkoop van auto’s wat terugloopt. Bijvoorbeeld door een dieselschandaal, een verouderd imago. Of de lancering van een luxemodel waarvan iedereen zich afvraagt of het verdubbelen van de prijs wel voldoende is om een Bentley-imago op te bouwen. De Phaeton werd een flop. De VW-curryworst bleef.
Maar harde tijden veronderstellen een nieuw beleid, en telkens bleef de vraag: wat met de mensen van de worstenfabriek? Dat is een voedingsbedrijf: hygiëne en veiligheid liggen daar lichtjes anders dan bij het produceren van een Golf. In een mum aan tijd kan een managementdocent erop wijzen dat cultuur, structuur, systemen, waarden, normen en vertrouwen totaal verschillend zijn. Outsourcen die worstenfabriek! Vergeet niet, een worst eet je, een auto bestuur je. Dan heb je natuurlijk ook nog het vervelende feit dat het invoeren van totaalsystemen nooit rond raakt. Het functieklassificatiesysteem? Wat met de mensen van de worstenfabriek? De speurtocht naar kernbekwaamheden? Vergeet onze worstenfabriek niet!
Ik had genoeg gelachen met onze Duitse buren, tot ik een Duitse collega kreeg. Ralf Wetzel keek lichtjes anders naar het fenomeen. Alle bedrijven hebben façades, symbolen en verhalen. De grote managementconsultant McKinsey vertelt eindeloos over zijn strikte ethiek, zijn respect voor klanten en nog veel meer. Ze behandelen hun klanten zoals hun collega’s. Tot er weer een schandaal losbarst en je merkwaardige verhalen leest over hoe ze elkaar behandelen. Dan hoop je maar dat ze hun klanten met meer respect behandelen. Die worstenfabriek was gewoon een originele manier om een façade op te houden. Iets van het type: uw bankier, uw beste vriend. Uw kerk, wij zorgen voor de geborgenheid van uw kinderen.
De internationale pers, waaronder Het Nieuwsblad en Het Laatste Nieuws, meldden onlangs dat de worstenfabriek er nog altijd staat, en… dat Volkswagen nu al meer worsten fabriceert dan auto’s. De concurrentie zit niet stil. Krijgen we weldra de Toyota-sushi, de Fiat-pizza en de Ford-hotdog? Bovendien zou Donald Trump ervan overtuigd kunnen worden dat Volvo in Detroit een Gentse-waterzooifabriek kan openen, om op die manier de invoertarieven op Volvo’s tot nul te herleiden. Experts van verschillende businessschools, waaronder Wharton (waar Trump heeft gestudeerd), hebben berekend dat zo’n fabriek voor waterzooi veel goedkoper en flexibeler is dan een fabriek voor auto’s. Bij zijn campagne voor het presidentschap 2028 liggen de fotoshoots al klaar, omdat hij daar dan zou verschijnen met een nieuw petje: Make AA Gent Great Again. Hij zou dan poseren naast de teruggekeerde Ivan De Witte. Want Trump denkt dat Gent in Denemarken ligt. Of hoe een bescheiden worstenfabriek, belachelijk gemaakt door managementprofessoren, ons nu de weg wijst.