‘Je geniet het meest van wat nog niet gewoon is’

Wat krijg je als je pop-psychologie mengt met breinkunde? Het eerste is de eindeloze verzameling goede raad die vermomd als wetenschap de dag- en weekbladen teistert. Hoe overleef ik mezelf? Hoe word ook jij gelukkiger? Breinkunde ontrafelt de geheimen van onze hersennetwerken en stelt telkens opnieuw vast hoe ingewikkeld ons brein wel is. Onze hersenmassa is het resultaat van tientallen miljoenen jaren evolutie. Het eindresultaat is geen gepolijste, netjes in twee helften opgedeelde biljartbal, maar een merkwaardig soort Zwitsers zakmes voor van alles en nog wat, van schrik voor spinnen tot het oplossen van sudoku’s.

Breinkundige Tali Sharot en gedragseconoom Cass Sunstein hebben die mengeling onder de loep genomen en verklaren enkele vreemde fenomenen. We hebben het beter dan ooit, maar voelen ons ongelukkig. U hebt waarschijnlijk een baan waar u behoorlijk verdient en waar – de uitzonderingen halen de pers – uw baas u niet in het publiek uitscheldt. Uw woning is verwarmd, u lijdt geen honger en de kans is groot dat u een fijne familie en fijne vrienden hebt. Waarom spreekt iedereen dan toch over deze harde tijden?

Het sleutelwoord is gewenning. U merkt dat mooie tapijtje in uw slaapkamer al lang niet meer op. Die drie sympathieke collega’s die u elke ochtend vriendelijk begroeten, zijn decorstukken geworden, tot de dag dat ze worden vervangen door drie bromberen. Elke dag staan er best leuke artikels in de krant, maar toch zegt u dat u somber wordt van al dat negatieve nieuws. We wennen aan alles, ook aan de rampspoed in de wereld. Zo lijkt ons leven al te vlak. Je kunt meteen al een pop-psychologisch advies geven: focus meer op het leuke in je omgeving. Zeg hardop tegen jezelf: wat een mooie tekening, wat een competent rapport, wat een fijn inzicht. Zal je daarmee de oorlog in Oekraïne doen stoppen? Nee, maar het kan je wel helpen er wat opgewekter bij te lopen.

Onlangs kon ik iets van mijn niet-bestaande bucketlist afvinken: ik las Death on the Nile van Agatha Christie op een Nijlcruise. Als ik terugblik op die week vakantie, is duidelijk waar ik het meest van genoot: het kopen van dat boek in een boekhandel in Caïro, de eerste cocktail aan boord, de afvaart in Luxor, de eerste stappen in de woestijn met zicht op de eerste piramide. De vijfde tempel, wel ja, dezelfde reactie: die combinatie van bewondering, verbazing, leergierigheid en… gewenning. Ik herinner me nu vooral het bezoek aan een botanische tuin. Door de gewenning hebben we vooral deugd van die eerste ervaring. Ben je gestrest, is het allemaal te veel, zoek dan gerust gewenning op. Zoek routine, blijf lang op dezelfde plaats. Heb je echter een voorspelbaar leven, zoek dan diverse lichtpuntjes, vermijd lange vakanties, ga voor korte citytrips. Je geniet het meest van wat nog niet gewoon is.

De eerste warmte in Egypte was onvoorstelbaar aangenaam. Na drie dagen vond ik 41 graden vooral onpraktisch. Een souvenir kopen, hoe leuk, maar al de tweede dag was ik dat opdringerige gedoe al meer dan beu. Hoe zouden ze mij nu weer bedriegen? Mijn boek van Agatha Christie viel de tweede dag al uit elkaar. Slecht gelijmd. Dat was eens iets anders, en ik vond dat best leuk.

Sharot en Sunstein kregen steeds meer van mij gelijk. Een ongewone reis is een boeiend moment om te bezinnen. Waar genoot ik echt van? Bij mij klopte het alleszins: die eerste keren. Je eerste sterrenrestaurant, als je nog geen vergelijkingspunten hebt; een eerste trans-Atlantische vlucht, toen ik mij nog niet schuldig hoefde te voelen; het eerste academische congres dat ik bijwoonde; mijn eerste column voor Trends, over de merkwaardig hoge lonen van topmanagers.

De auteur is emeritus professor management aan Vlerick Business School. Volg mij op: www.marcbuelens.com