Projectmedewerker bij Repair & Share14-03-2023, 16:53Bijgewerkt op: 14-03-2023, 17:01
We kennen allemaal het energielabel. Het behoedt ons voor het aankopen van energieslurpers. Maar wat weten we over de repareerbaarheid van nieuwe toestellen? In België is dat een groot vraagteken. Dat kan anders, bewijst het Franse voorbeeld.
Wil je in Frankrijk een nieuwe smartphone, wasmachine, grasmaaier, laptop, stofzuiger of tv kopen, dan kun je sinds 2021 in één oogopslag zien welke het gemakkelijkst repareerbaar is. Zulke producten krijgen daar een herstelbaarheidsscore. Die is onder meer gebaseerd op de demonteerbaarheid van het toestel, de beschikbaarheid en prijs van wisselstukken en de aangeboden herstelinformatie.
België heeft nog geen herstelbaarheidsscore. Zakkia Khattabi (Ecolo), de federale minister van Duurzame Ontwikkeling, wil daar verandering in brengen. Ze werkte vorig jaar een voorstel uit om een Belgische herstelbaarheidsscore in te voeren, die op termijn zou worden uitgebreid naar een levensduurindex. Ze neemt grotendeels het Franse systeem over. Binnenkort wordt dat voorstel ter stemming voorgelegd in de regering en het parlement.
Minister Khattabi krijgt echter flinke tegenwind van de koepelorganisaties van Belgische ondernemingen (VBO), technologiebedrijven (Agoria) en handel (Comeos). Terwijl die zich anders graag profileren als gangmakers van de circulaire economie, proberen ze nu de herstelbaarheidsscore te vertragen, af te zwakken of zelfs af te voeren. In federale adviesraden en in het stakeholderoverleg horen we hen steevast betogen dat zo’n Belgische herstelbaarheidsscore een slecht idee is. Enkele maanden geleden dienden Agoria en Comeos ook negatieve adviezen in bij de Europese Commissie, die nagaat of Khattabi’s wetsvoorstel compatibel is met de Europese regels. Hun belangrijkste argument: er is een Europese herstelbaarheidsscore op komst, we kunnen daar beter op wachten. Daarbij verzwijgen ze dat er in Europa voorlopig enkel concrete plannen zijn voor smartphones en tablets. En ze verzwijgen vooral dat het voorstel voor die Europese herstelbaarheidsscore voorlopig minder doeltreffend is, omdat het de prijs van wisselstukken niet als criterium meeneemt.
De actieve weerstand van de industrie is verontrustend, want een herstelbaarheidsscore is niet eens een baanbrekende of ambitieuze maatregel
De actieve weerstand van de industrie is verontrustend, want een herstelbaarheidsscore is niet eens een baanbrekende of ambitieuze maatregel. Er worden bijvoorbeeld geen minimumnormen opgelegd aan de fabrikanten. Er wordt enkel gevraagd dat ze transparant en eerlijk informeren.
De maatregel haakt bovendien aan bij twee principes die de industrie doorgaans hoog in het vaandel draagt: enerzijds blijft de verantwoordelijkheid vooral bij de consument liggen, anderzijds biedt het duurzame fabrikanten de kans om zich positief te onderscheiden. Ook het feit dat het systeem al in Frankrijk bestaat is een groot voordeel. De meeste fabrikanten en retailers die in België verkopen, moeten de scores al berekenen en communiceren voor de Franse markt. Veel extra werk komt er dus niet bij.
Vanwaar dan die felle weerstand bij een deel van de producenten en retailers? Is het omdat consumentenbevragingen in Frankrijk tonen dat consumenten de score inderdaad meenemen in hun aankoopkeuzes?
Uit Het Grote Repareeronderzoek (door De Transformisten) en de ruim 8.000 handtekeningen onder het Recht op Repareren Manifest van Repair&Share leren we dat ook Belgische consumenten vragende partij zijn voor duurzame en repareerbare producten. Ze willen meer dan greenwashing en reclame. Betrouwbare informatie over de levensduur en herstelbaarheid van producten, is een eerste antwoord op die duidelijke nood. We roepen de federale regering en de Kamer daarom op niet te zwichten voor de vertragingsmanoeuvres van de industrie en om ambitie te tonen naar het voorbeeld van Frankrijk.
De herstelbaarheidsscore is een relatief eenvoudige maatregel. Als we de transitie naar een circulaire economie willen maken, dan zullen er nog heel wat verdere stappen nodig zijn. De groeiende Recht op Repareren-beweging is ter beschikking om meer ideeën en voorstellen te delen.
Rosalie Heens werkt voor Repair&Share vzw in samenwerking met Repair Together asbl. Beide organisaties zijn ook actief in de Europese Right to Repair campagne.
