Britse verkiezingen: ‘Ook ik vier hopelijk het verlies van de Tories’

Exact twee maanden geleden waren er in het Verenigd Koninkrijk lokale en burgemeestersverkiezingen. Zoals verwacht was, verloren de Conservatieven bijna overal. Totaal onverwacht besloot onze conservatieve premier, Rishi Sunak, dat dit dieptepunt voor zijn partij een goed moment was om algemene verkiezingen aan te kondigen. Die zouden zes weken later plaatsvinden, op 4 juli. Niemand snapt echt waarom. Misschien hoopte hij dat de lichte economische vooruitgang het tij kon keren.

Helaas voor hem geven de jongste polls hem oorverdovend ongelijk. Niet alleen zouden 450 van de 650 zitjes naar Labour gaan, de Conservatieven zouden zomaar eens ingehaald kunnen worden door de Liberaal-Democraten. Het gevaar van zulke peilingen is natuurlijk dat nu minder mensen de moeite zullen doen om te stemmen, omdat het al allemaal beslist lijkt, of dat mensen die strategisch op Labour zouden stemmen om de Conservatieven van de troon te duwen, nu misschien toch Groen of LibDem stemmen. Laten we niet te ver op de zaken vooruitlopen en eerst stemmen.

In vergelijking met België is stemmen hier heel eenvoudig. Het Verenigd Koninkrijk is opgedeeld in 650 kiesdistricten, een beetje zoals gemeentes. In het stemhokje krijg je een korte lijst met één persoon per partij en een paar onafhankelijken, en daaruit kies je dan één persoon. Degene met de meeste stemmen in jouw kiesdistrict gaat rechtstreeks naar het parlement. De leider van de partij met de meeste mensen in het parlement wordt de premier en verhuist de dag na de verkiezingen al naar hun nieuwe ambtswoning.

Na de jongste poll vermoed ik dat Sunak zijn verhuisdozen wel klaar heeft staan. Labour-leider Keir Starmer zal op 5 juli hoogst waarschijnlijk zijn intrek nemen in Downing Street nummer tien. Na een veertien jaar durend Conservatief rommeltje, met liefst vier ontslagen premiers over de brexit en covid, gaat Labour het land weer leiden. Niet de rijke minderheid maar de werkende mensen zouden weer centraal gaan staan in beleidsbeslissingen.

Net dat laatste heeft, denk ik, de historische politieke verschuiving veroorzaakt. Zelfs na de brexitblunders en de covid-chaos van de premiers Theresa May, Boris Johnson en Liz Truss bleef bijna de helft van de Britten voor de Conservatieven kiezen. Sunak, die meer dan 2 miljoen per week verdient dankzij zijn afkomst en zijn rijke vrouw en daardoor absoluut geen voeling heeft met 99 procent van de bevolking, legde die kloof en belangentegenstellingen pijnlijk bloot. Zo zei hij in een interview dat hij vrienden heeft die aristocraten zijn en van de hogere klasse, maar niet van de arbeidersklasse. In een gelekte video zegt hij letterlijk dat hij geld dat bedoeld was voor achtergestelde buurten, versluisde naar rijke buurten. En dan was er zijn verwarmde zwembad van een half miljoen, dat werd gebouwd op de dag dat hij de wekelijkse uitkering voor de armsten van het land met 20 pond verlaagde. Dat heeft ogen geopend. Al veertien jaar ging veel te weinig geld naar gezondheidszorg, scholen, kinderopvang, mentale gezondheid, veiligheid. De Britten hebben er genoeg van.

Ook ik vier volgende week hopelijk de overwinning van Labour, of eigenlijk vooral het verlies van de Tories. Want geen van beide is mijn favoriet. Noch Sunak, noch Starmer stemde voor een onmiddellijk staakt-het-vuren in Gaza. En dan kan ik niet voor hen stemmen.