‘Het tromgeroffel over verlagingen van de Vlaamse erfbelasting is opmerkelijk’

Er weerklinken voorlopig vooral geluiden over verhogingen, schrijft Ayfer Aydogan.

De nieuwe Vlaamse regering heeft trots bekendgemaakt dat ze de erfbelasting zal verlagen. Geen verrassing, want dat was een verkiezingsbelofte, en belofte maakt schuld. De vraag is wie die schuld zal betalen. Hoe de erfbelasting zal worden beperkt en wat erfgenamen precies kunnen verwachten, is nog in vaagheid gehuld.

Op zich is dat niet vreemd. Een regeerakkoord is niet bedoeld om er alle voornemens tot in het detail in te omschrijven. Wel mag je ervan uitgaan dat de regering – die warmte en samenwerking als ordewoorden kiest – consequent is en geen verdeeldheid zaait. Toch gebeurt dat net wel. De Vlaamse regering kondigt aan dat ze in eerste instantie zal focussen op een lagere erfbelasting voor kleine en middelgrote vermogens en dat onrechtmatige achterpoortjes zullen worden gesloten.

De voorbije jaren is de term ‘achterpoortje’ in de erfbelasting veel gebruikt in de media. Politici hebben dat woord opgepikt om te hekelen dat vermogende personen vaak technieken en structuren gebruiken die tot minder erfbelasting leiden en, als de fiscus ertegen optreedt, in de rechtbank nog gelijk krijgen ook. Wie op een volkomen legale manier een regeling uitwerkt om zijn erfgenamen erfbelasting te besparen, wandelt niet door een achterpoortje.

Als er een politiek draagvlak is om bepaalde fiscaal interessante wegen te sluiten, moet de wet worden aangepast. Burgers die hun vermogen voordelig laten overgaan naar hun erfgenamen als halve fraudeurs afschilderen, is niet fatsoenlijk. Helaas doet de Vlaamse regering in het regeerakkoord mee aan die framing en doet ze er zelfs nog een schep bovenop. De boodschap is dat de erfbelasting op kleine en middelgrote vermogens slechts kan dalen als ook paal en perk wordt gesteld aan besparingstechnieken die grote vermogens gebruiken. Minstens wordt de indruk gewekt dat gewone vermogens wel zullen varen bij de maatregelen die de regering wil treffen.

Schenken

Maar is dat wel zo? Hoewel nog onduidelijk is welke maatregelen er zullen worden getroffen, heeft de nieuwe minister van Begroting en Financiën wel al verklapt dat het moeilijker zal worden om roerende goederen belastingvrij te schenken. Vandaag kan iemand een geldsom of een effectenportefeuille schenken, buiten een notariële akte om, zonder dat er schenkbelasting op wordt betaald. Als de schenker nog minstens drie jaar in leven blijft, betaalt de begiftigde daar geen erfbelasting op. De regering wil die termijn verlengen naar vijf jaar om belastingvrij schenken te ontraden en druk te zetten om toch te schenken mét schenkbelasting. Wie toch schenkt zonder schenkbelasting te betalen, loopt gedurende vijf jaar een risico.

Grote schenkingen gaan doorgaans gepaard met clausules waarvoor een notariële akte nodig is. Wie schenkt vandaag dan zonder schenkbelasting? Dat is net vaak de gewone burger die zijn kinderen wil steunen om een woning te kopen of te renoveren, of zijn aanvullend pensioen wil uitdelen. De kans is dus reëel dat die maatregel vooral gewone vermogens zal treffen.

Bovendien is de kans bijzonder groot dat de verlenging van de periode van drie naar vijf jaar wordt doorgetrokken in de rest van de Vlaamse Codex Fiscaliteit. Vandaag moeten erfgenamen die niet kunnen verklaren waar bepaalde goederen die de overledene in de laatste drie jaar voor zijn overlijden had naartoe zijn, erfbelasting betalen op de verdwenen goederen. Wordt die termijn verlengd, dan kunnen nog meer verdwenen goederen worden belast.

Gelet op het voorgaande, is het tromgeroffel over verlagingen van de Vlaamse erfbelasting opmerkelijk. Er weerklinken voorlopig vooral geluiden over verhogingen.

De auteur is advocaat bij ECGB Advocaten en professor aan de UHasselt