‘Het is opvallend dat dit land zo weinig doet met zijn zeemacht’

‘Het kernprobleem in de landsverdediging van België is de begroting. Met een militair budget van 1,2 procent van het bruto binnenlands product (bbp) zitten we ver onder de NAVO-norm’, zegt professor Herman Matthijs (UGent en VUB).

In het Midden-Oosten barst er elke dag wel een nieuw conflict los. Nu Pakistan en Iran elkaar in de haren zijn gevlogen, is er vooral aandacht voor de aanvallen van de radicale, islamitische Houthi-groepen uit Jemen. Hun aanvallen op de scheepvaart richting het Suez-kanaal zijn meer dan een probleem voor de Europese economie. Bijna 15 procent van de wereldhandel verloopt via dat strategische kanaal en de Golf van Aden. De prijzen van die handel zullen alleen maar stijgen en dat zal de consument ook voelen. De voornaamste redenen zijn de hogere beveiligingskosten en de langere omvaart via Kaap de Goede Hoop. Die langere routes kunnen ook nog eens zorgen voor een probleem in de aanvoer van producten en tijdelijke tekorten.

De Amerikanen en de Britten reageerden als eersten op die gevaarlijke situatie. Dat zijn weliswaar twee NAVO-leden, maar de Europese Unie is afwezig. De reden is simpel, de EU is hopeloos verdeeld over de dossiers in het Midden-Oosten door de tegengestelde belangen van de lidstaten. Maar de Amerikaans-Britse coalitie wordt ook gesteund door onder meer Australië, Nederland en Noorwegen. Of komt er een EU-missie met Frankrijk aan het hoofd? De Fransen hebben duidelijk geen zin om mee te doen met de twee Angelsaksische landen, want dan zijn ze zeker niet de leidende partner in de operatie. Naast de vraag of dat land zal deelnemen aan zo’n militaire operatie, stelt zich ook de vraag met wie? Een EU-missie kan ook niet veel voorstellen, omdat Frankrijk – het belangrijkste militaire lid – over maar één vliegdekschip en twee helischepen beschikt.

Gezamenlijke aankoop

De twee fregatten van de Belgische marine zijn zeker niet de nieuwste exemplaren. De Louise-Marie is in dienst getreden bij de Nederlandse marine in 1991 onder de naam Willem Van der Zwaan. Onze noorderburen hebben dat fregat doorverkocht aan hun Belgische vrienden in 2006. Het tweede fregat is de Leopold I. Die heette de Karel Doorman in 1991, de Nederlandse marine verkocht die boot in 2007 aan ons. Op haar beurt heeft de Belgische marine in die periode haar oude fregatten doorverkocht aan Bulgarije.

Samen met Nederland heeft België nieuwe fregatten besteld, tegen 2030. In principe twee voor de Belgen en zes voor de Nederlanders. De gezamenlijke aankoop en het gezamenlijke onderhoud zullen zeker voor besparingen zorgen. Alleen is het de vraag of die fregatten in aanbouw wel genoeg bewapend en uitgerust zijn, en aangepast aan de nieuwe technologische tijden. Een geüpdatete fregat kost al snel 1,2 miljard euro, en dat is meer dan begroot. Daarnaast kopen de twee landen samen ook nog eens twaalf mijnvegers aan, elk zes stuks.

Wetende dat men drie fregatten nodig heeft om er één permanent op zee te houden, is het zeer aan te bevelen een derde fregat te bestellen. Het is opvallend dat dit land zo weinig doet met zijn zeemacht. Antwerpen-Zeebrugge is de tweede Europese haven, na Rotterdam, en beide situeren zich in de top vijftien van de wereld. Ook de Gentse havenconstructie met Zeeland is een belangrijke speler. Daarbij komt nog dat die havens aan het Kanaal liggen, een van de drukste vaarroutes ter wereld. Bovendien is de Belgische handelsvloot niet klein, met ongeveer 245 schepen. Ook daar valt iets te verdedigen.

Militair budget

Het kernprobleem in de landsverdediging van België is de begroting. Met een militair budget van 1,2 procent van het bruto binnenlands product (bbp) zitten we ver onder de NAVO-norm van 2 procent van het bbp, die in 2014 op de NAVO-top in Cardiff werd afgesproken tegen 2024. Het tekort aan personeel, materieel, munitie enzovoort kan alleen worden opgelost met een hoger militair budget. Het is maar de vraag of de regeringsonderhandelingen van deze zomer daar iets structureel aan zullen veranderen.