‘Het gemak waarmee overheidsgeld wordt verspild, is frustrerend’

De digitalisering van Justitie kostte al miljoenen euro’s en er werden 500 externe consultants voor ingeschakeld, zonder dat er concrete resultaten zijn geboekt, schrijft Ayfer Aydogan.

Het is geen geheim dat er al jarenlang problemen zijn met de werking van justitie in België. Er is een chronisch personeelstekort, wat leidt tot achterstanden in de behandeling van rechtszaken. In sommige rechtbanken is de achterstand zo groot dat rechtzoekenden niet meer hoeven te rekenen op een uitspraak tijdens dit decennium. Steeds meer rechtzoekende burgers zijn daarom eerder geneigd onrecht te aanvaarden dan een rechtszaak op te starten waarvan ze het einde misschien niet meer zullen meemaken. (In Trends van 16 januari stond een getuigenis over een dubbele belasting op een pensioen, waarvoor in 2024 een verzoekschrift werd ingediend en waarvoor de pleidooien ten vroegste in 2028 kunnen plaatsvinden, nvdr).

De digitalisering van de Belgische justitie werd tijdens de vorige legislatuur gepromoot als de oplossing. Het idee was eenvoudig: door te investeren in digitale systemen zouden rechtbanken sneller en efficiënter kunnen werken, wat de achterstanden zou verkorten en het systeem transparanter zou maken. Een onlangs gepubliceerd rapport van het Rekenhof toont echter aan dat dat ambitieuze project niet alleen veel vertraging heeft opgelopen, maar ook miljoenen heeft gekost zonder dat er concrete resultaten zijn geboekt. De malaise over de digitalisering van justitie bevestigt hoe gemakkelijk overheidsmiddelen in België worden verspild.

Volgens het Rekenhof is het zelfs onzeker of er ooit daadwerkelijke verbeteringen uit het project zullen voortvloeien. De opmerkingen zijn schrijnend: er werden zo’n vijfhonderd externe consultants ingeschakeld om de digitalisering te ondersteunen, er werden opdrachten gegund zonder de juiste procedures te volgen, het risico op fraude is niet onder controle. Het zijn betreurenswaardige vaststellingen over een overheidsdienst, die extra pijnlijk moeten zijn voor de federale overheidsdienst Justitie.

Ondertussen is ook gebleken dat die overheidsdienst moeite heeft om de vergoedingen van tolken, wetsdokters en andere gerechtsdeskundigen tijdig te betalen. De verwachting is dat zij in de toekomst minder snel bereid zullen zijn nog gerechtelijke opdrachten te aanvaarden, wat nog meer druk op de gerechtelijke achterstanden zal leggen.

Misschien is het raadzaam om de besteding van middelen binnen justitie te heroverwegen en eerst aandacht te hebben voor de fundamenten van een goede werking, zoals het menselijk kapitaal. Het verbeteren van de werkdruk, het aantrekken van voldoende gekwalificeerd personeel en het zorgen voor een vlotte betaling van experts zijn zaken die veel sneller en effectiever kunnen bijdragen aan het oplossen van de werkelijke knelpunten in het rechtssysteem.

De federale overheidsdienst Justitie heeft intussen laten weten rekening te zullen houden met de aanbevelingen van het Rekenhof en roept op te blijven investeren in de lopende digitaliseringsprojecten.
Er zijn dus miljoenen verspild. Niemand hoeft verantwoording af te leggen en er moeten nog meer middelen worden vrijgemaakt. Geen wonder dat critici aandringen op een parlementair onderzoek. Het gemak waarmee overheidsgeld wordt verspild, is frustrerend. In budgettair moeilijke tijden is het niet uit te leggen waarom er geen krachtig signaal wordt gegeven waaruit blijkt dat dit niet kan worden getolereerd.

De auteur is advocaat bij ECGB Advocaten