‘Hausse van goudprijs lijkt niet verbazend. Maar wie verder kijkt, komt tot erg verontrustende verklaring’

“In een wereld waar buitenlandse staatsactiva naar believen kunnen worden aangeslagen, valt de internationale handel grotendeels stil”, schrijft Jan Longeval.

​Goud fungeert sinds mensenheugenis als de ultieme vluchthaven. Goud is een manier om je geld veilig te stellen in tijden van financiële crisis. Goud is ook draagbare rijkdom voor wie wil vluchten voor oorlog. In het licht van de Russische inval van Oekraïne en het wapengekletter in het Midden-Oosten lijkt de hausse van de goudprijs sinds 2022 niet zo verbazend. Maar wie verder kijkt dan zijn neus lang is, komt tot een heel andere, en erg verontrustende, verklaring.

Goud heeft als vluchthaven een geduchte concurrent: Amerikaanse staatsobligaties. Goud is een renteloos actief. Wanneer in het verleden de rente op Amerikaans staatspapier steeg, daalde steevast de goudprijs. 2022 bracht een breuk met dat verleden. Dat jaar steeg de Amerikaanse rente met 3 procent, maar bleef de goudprijs verrassend stabiel op 1.800 dollar, terwijl in het verleden een stijging van de rente van die omvang zou hebben geleid tot een goudprijs van 600 dollar. Meer recent herhaalt dat scenario zich. In 2024, net toen de hoop op snelle rentedalingen verdampte, rond eind februari, zette goud een nieuwe spurt in, om record na record neer te zetten. De onvermijdelijke conclusie is dat de goudprijs een voorschot neemt op een potentiële nieuwe Grote Financiële Crisis.

Om dat te duiden, moeten we langs bij Euroclear, de discrete Belgische effectenreus. Euroclear heeft voor 38 biljoen euro effecten in bewaring (‘safekeeping’), waaronder 200 miljard euro van de Russische centrale bank. Die tegoeden, zowat twee derde van het Russische totaal, zijn door het Westen bevroren om Rusland te straffen voor de invasie van Oekraïne. Er gaan in westerse politieke middens, met de Europese Commissie, Amerika en het Verenigd Koninkrijk als voortrekkers, steeds luidere stemmen op om de Russische tegoeden in te zetten om Oekraïne te helpen.

‘Een confiscatie van de Russische tegoeden zou kunnen leiden tot een totale vertrouwensbreuk in het Europese financiële systeem, een nieuw Lehman-moment’

Jan Longeval

De G7 wikt drie opties: het afromen van de opbrengsten van de tegoeden, het gebruiken ervan als onderpand voor leningen aan Oekraïne of confisqueren. De derde optie heeft een uiterst zwakke legale basis in internationaal recht. Een van de redenen is dat geen van de G7-landen in oorlog is met Rusland. Een confiscatie van de Russische tegoeden zou daarom kunnen leiden tot een totale vertrouwensbreuk in het Europese – en wellicht in het globale – financiële systeem, een nieuw Lehman-moment. Dat scenario is een catastrofe voor de Europese economie en voor België, met Euroclear als in de rol van deurwaarder in plaats van bewaarder, in het bijzonder. Het schrapt de ‘safe’ in ‘safekeeping’ en maakt zo van het Westen het Wilde Westen. Buitenlandse mogendheden die Rusland genegen zijn, zouden een bankrun op westerse banken inzetten. Die landen volgen de situatie met argusogen en wrijven het Westen een dubbele moraal aan, omdat het wegkeek toen Amerika Irak binnenviel onder het voorwendsel van de dreiging van massavernietigingswapens.

In een wereld waar buitenlandse staatsactiva naar believen kunnen worden aangeslagen, valt de internationale handel grotendeels stil. Het Westen speelt met monetair vuur. De Chinese centrale bank voelt de hitte en is de voorbije twee jaar, sinds het bevriezen van de Russische tegoeden, koortsachtig bijkomende goudreserves aan het opbouwen. De start van de nieuwe hausse van de goudprijs dit jaar valt perfect samen met de publicatie van het rapport aan het Europese Parlement getiteld Legal options for the confiscation of Russian state assets to support the reconstruction of Ukraine en met een toespraak daarover op 28 februari van de immer voortvarende Ursula von der Leyen. Ze verklaarde dat “het hoog tijd is om de winsten van de Russische tegoeden in te zetten… Er is geen groter symbool dat van Europa een veiligere plaats zou maken”. Een veiligere plaats? Het effent de weg voor de nucleaire monetaire optie. En voor een explosie van de goudprijs wanneer de rode knop wordt ingeduwd.