We hebben bouwers en dromers nodig, geen klagers die elk project blokkeren, zegt econoom Peter De Keyzer.
‘I bought this car before Elon went crazy.’ De Tesla gekocht toen het hip was, de sticker geplakt toen die hipper werd dan de auto. Het illustreert hoe een figuur als Elon Musk vandaag de meningen verdeelt. Op dit continent wordt hij beschouwd als een megalomane en gevaarlijke miljardair. Het overgrote deel van die criticasters heeft zelf nog nooit iets gebouwd. Nog nooit iemand werk gegeven. Nog nooit iets uitgevonden. Nog nooit iets gerealiseerd op eigen risico. Het is makkelijk oordelen vanaf de zijlijn.
Natuurlijk is Musk controversieel. Dat hoort bij de soort. Henry Ford was een rabiate antisemiet. Howard Hughes woonde in een gehuurd hotel, droeg Kleenex-dozen als schoenen en kreeg dagelijks transfusies met bloed van mormonen. Nikola Tesla was verliefd op een duif. Zijn concurrent Thomas Edison liet olifanten elektrocuteren om te bewijzen dat de uitvinding van Tesla gevaarlijk was.
Elon Musk heeft in minder dan twee decennia een industrieel conglomeraat uit de grond gestampt. Met elektrische wagens, herbruikbare raketten, satellietinternet, tunnelboormachines, robotica, neurotechnologie en kunstmatige intelligentie. Zonder overheidsplan, subsidies, richtlijnen, vijfjarenplannen of comités. Gewoon tonnen ambitie, hard werk, liefde voor risico’s en een grote droom. Welke Europeaan doet het hem na?
Ja, Musk is onmetelijk rijk. Et alors? Het is geen geërfd fortuin. Het is gecreëerde waarde. Het overgrote deel van die papieren rijkdom is overigens niet voor hem. Wel voor de aandeelhouders. Van pensioenfondsen tot een early believer die ooit één aandeel kocht.
‘1.000 miljard alarmsignalen’: lees ook de analyse van Trends Beleggen over de veelbesproken bonus voor Musk
Europa heeft vandaag Elons nodig. Niet één. Honderden. Duizenden. We zijn het zwakst groeiende continent ter wereld. Onze industrie wankelt. In geen enkele technologie zijn we leidend. Wat we nodig hebben, is meer groei, meer durf en meer mensen die bouwen. Wij hebben meer dan genoeg regelgevers, wetgevers en specialisten in maatschappelijk draagvlak. Meer dan genoeg mensen die risico’s inventariseren, te weinig die risico’s nemen. Meer dan genoeg dromers die een wereld willen zonder CO2, te weinig bouwers die oplossingen bouwen.
We hebben mensen nodig die ’s nachts wakker liggen omdat ze een raket willen lanceren, niet omdat ze een nieuwe richtlijn moeten implementeren.
We kunnen blijven doen wat we al veertig jaar doen: meer regels, meer belastingen, meer verboden, meer oplossingen waarbij niemand echt wint en iedereen een beetje verliest. We kunnen blijven klagen over ‘de rijken’, terwijl we de enige mensen die nog durven te bouwen wegjagen met vermogensbelastingen, exitbelastingen en eindeloze procedures. Of we kunnen weer beginnen te bouwen.
We hebben jonge mensen nodig die niet kiezen voor een bestaan van zekerheid, maar ingenieurs die liever in een fabriek staan dan in een vergaderzaal. Durfkapitalisten die ‘crazy’ zeggen en toch investeren. Mensen die ’s nachts wakker liggen omdat ze een raket willen lanceren, niet omdat ze een nieuwe richtlijn moeten implementeren. Ondernemers die bereid zijn alles te verliezen. We hebben bouwers en dromers nodig, geen klagers die elk project blokkeren. Niet nog een commissie, een witboek, een Europees kaderprogramma met 27 lidstaten die moeten meestemmen. Gewoon bouwers die zeggen: “We fiksen dit.”
Als we blijven kiezen voor de veilige middelmaat, de angst voor risico en de haat voor succes, dan weten we hoe het afloopt. Dan landt de volgende raket in Florida. Dan wordt de volgende gigafactory gebouwd in Texas of Sjanghai. Dan blijft Europa achter met mooie intenties, perfecte regelgeving en een museum van wat ooit industrie was.
Waar zitten de bouwers? De dromers? De plannenmakers? De mensen die nieuwe producten, fabrieken en industrieën willen bouwen? We hebben mensen nodig die risico willen nemen, geen mensen die risico’s willen uitsluiten. Want zonder risico geen vooruitgang. Zonder falen geen succes. Tijd voor een bumper sticker op elke Europese auto: ‘Wanted: 1000 Elons for Europe’.
De auteur is founding partner van Growth Inc.