‘De Europese Unie is een hardpowerproject geworden’

De Europese bevolking moet zich collectief realiseren dat het Europese project een hardpowerproject is geworden.

Als de internationale handel de afgeleide is van geopolitiek, wat is dan de strategie voor Europa, nu zowel Rusland, China als de Verenigde Staten deels tegenstanders zijn? Optie één: Make Europe Great Again. Europese macht projecteren op het continent, een eigen markt creëren met geïntegreerde technologische en veiligheidscapaciteiten, geflankeerd door een NAVO-reset. Dat vergt een sterke Europese industriële en technologische basis via een geopolitiek industrieel, handels- en energiebeleid. Europa zou dan in staat zijn het Euraziatische strijdtoneel en een vijandig Rusland te domineren, in samenwerking met landen als het Verenigd Koninkrijk en Turkije, en een zekere geopolitieke onafhankelijkheid in de wereld te bereiken.

De tweede optie is de Europese Unie van regels, mensenrechten en vrijhandel te positioneren als het laatste bastion van de globalisering. Europa zou dan samenwerken met gelijkgestemde landen over de hele wereld, terwijl het een klein aantal industrieën afschermt voor zijn strategische autonomie. Om stabiliteit in Europa te creëren, zouden uiteindelijk toch de Verenigde Staten of China het veiligheidsanker moeten worden. De positie van Europa tegenover een naoorlogs Rusland zou dan eerder een van beperkte handels- en diplomatieke normalisatie zijn dan van vijandige dominantie.

De derde optie is een Europa dat de tweede viool blijft spelen voor de Verenigde Staten. Op korte termijn moeten wij dan de America First-agenda dienen: een VS-vriendelijke handelsdeal, de stabiliteit in Oekraïne en de Europees-Russische grensgebieden betalen, Amerikaanse zakelijke belangen bij vredeshandhaving, wederopbouw en mijnbouw faciliteren, een Oekraïense vrede accepteren die de oostwaartse stroom van democratie buiten de EU-grenzen stopt, en tegelijk de Amerikaanse lijn volgen ten opzichte van China. In ruil daarvoor zou Europa profiteren van minimale Amerikaanse veiligheidsgaranties, terwijl het geïntegreerd blijft in door de Verenigde Staten geleide technologie- en financiële markten naarmate Amerika zich losmaakt van China.

Welke van die opties nemen onze leiders? Het korte antwoord is: alle bovenstaande tegelijkertijd. We ontwikkelen defensie- en veiligheidscapaciteit en voeren een industriebeleid voor geo-economische versterking. We blijven handelsakkoorden promoten, inclusief pogingen om de handel tussen Europa en China te verdiepen met Chinese productie in Europa. We beogen een partnerschap met en bescherming door de Verenigde Staten, ook ten aanzien van Oekraïne en Rusland, terwijl we de kunst van de handelsdeal met Trump beoefenen.

Als Europa weer meester van zijn eigen lot wil worden, lijkt het geopolitieke kompas eenvoudig. Om Rusland zelfstandig in toom te houden, is een aanzienlijke Europese hardpowercapaciteit én autonomie ten opzichte van de Verenigde Staten nodig, evenals voldoende strategische en economische onafhankelijkheid van China. Dat laatste garandeert dat Europa nog steeds een trans-Atlantisch herstel met een Verenigde Staten na Trump kan overwegen, een historisch verstandig scenario dat we zouden ondermijnen door op korte termijn eenzijdig de handelsbetrekkingen met China te verdiepen.

De Europese bevolking moet zich collectief realiseren dat het Europese project een hardpowerproject is geworden. Dat is nieuw, maar ook weer niet. Begin jaren vijftig van de vorige eeuw probeerden naoorlogse Europese landen hun politieke en defensiesamenwerking te institutionaliseren, ook al als reactie tegen de Sovjet-Russische bedreiging. De Europese politieke en defensiegemeenschap kwam er finaal niet. Amerikaanse bescherming en een economische gemeenschap zorgden nadien voor vrede en welvaart in een verdeeld Europa. Nu Europa voor zichzelf moet zorgen en de economische ontwikkeling ondergeschikt is geraakt aan de geopolitiek, is falen simpelweg geen optie.

.De auteur is co-CEO van de denktank Itinera, strategieconsultant en doceert aan de UGent. www.marcdevos.eu