‘Geef geen fooi op een belasting’

Gaf ik een fooi aan de overheid? Of is dit de start van een belasting op de toegevoegde waarde van mijn schuldgevoel?

Niet alles wat overwaait uit de Verenigde Staten is positief. Denk aan tarieven, het ondergraven van de rechtsstaat en het censureren van universiteiten.

Vandaag maakte ik in een Antwerpse brasserie kennis met een gewoonte die wat mij betreft voor altijd in de Verenigde Staten mag blijven: de multikeuzefooi op de betaalterminal. De Amerikaanse percentages variëren tussen 20 en 25 procent, die op het Antwerpse schermpje leken me aan de pietluttige kant. Ik zag 2 procent en koos voor het hoogste bedrag: 5 procent. Er kwam geen berouw na de zonde, ik had genoten van een fijne stoemp met worst en van een supervriendelijke service. Wat maakt dan 5 procent uit? Ik werd wel supernieuwsgierig. Klopt dat systeem wel?

Ik begon een fijn gesprek met de sympathieke dienster. Ze wist dat het personeel in de Verenigde Staten zo weinig betaald wordt dat het de fooi echt nodig heeft. Ze wist ook dat in Amerika diensters worden belast op de fictieve tips die ze krijgen. Ze besefte wellicht niet dat Trump beloofd heeft die belasting af te schaffen, zo win je verkiezingen in Las Vegas, Nevada. Kamala Harris volgde hem op slag. Beiden trokken zich geen moer aan van het desastreuze gevolg van zo’n maatregel voor het overheidsdeficit.

De Amerikaanse tegenhangers van de MR van Georges-Louis Bouchez waren er als de kippen bij om een deel van het loon van allerhande makelaars tot fooi om te dopen. De creativiteit kende geen grenzen. Niemand durfde een deel van het loon van politici ook als een fooi voor deskundig bestuur te omschrijven.

Want hoe zat dat nu eigenlijk? Waarop werd die meerkeuzefooi berekend? Op het nettobedrag? Op het totaal mét btw? Met dienst én btw? Als ik 5 procent geef op een bedrag met btw, geef ik dus… een fooi op een belasting.

Ik moest dat laten inzinken: gaf ik een fooi aan de overheid? Of is dit de start van een belasting op de toegevoegde waarde van mijn schuldgevoel, omdat het horecapersoneel te weinig betaald wordt?

Ik gaf een percentage op een bedrag dienst en btw inbegrepen. Ik gaf dus een percentage op een percentage. Dat ruikt naar explosieve zaken als sneeuwbaleffecten bij rente. Veel gevaarlijker leek mij een dienst geven op een belasting. Wat is dat in ‘s hemelsnaam? Een sluikbelasting? Komt die fooi dan niet aan een belastingambtenaar toe?

Ik droom al van een parlementaire vraag: “Geachte minister, is dit een nieuwe belasting? (Even grinniken naar Georges-Louis Bouchez.). Kan het juridisch wel dat iemand betaald wordt met een percentage op een belasting? Jaagt dat systeem de boekhouding van de horeca niet nodeloos op kosten? Hebt u overleg gepleegd met Horeca Vlaanderen? Is het niet hoog tijd dat die een verklaring aflegt?”

Die fiscale oplichterij moet worden gestopt. Het begint met 2 of 5 procent, maar weldra wandelen we een tearoom binnen en voor we het weten, hebben we 25 procent fooi gegeven. In Washington gaf ik ooit zonder te beseffen aan een venter van een ijskraam een fooi van 15 procent. Die verkocht mij gewoon een ijsje.

Onlangs leerde ik van een informaticus een nieuw begrip: scope-creep. Je project omvat een aantal vereisten en de directie voegt er gaandeweg enkele fantasietjes aan toe en is dan verwonderd dat je project vertraging oploopt. Tip-creep is in de Verenigde Staten al een ramp. Zelfs robots vragen er al fooien. Maar ook de dame die afrekent in de cafetaria in een museum toont zo’n terminal, en waarom niet als je een digitaal abonnement verlengt? Je krijgt een e-mail: “Uw lidmaatschap is verlengd.” Met daaronder een fooi-optie. Voor de server, vermoed ik.

Stop die waanzin. Laten we het pragmatisch houden: dienst en btw inbegrepen, geen schuldgevoel. En wil je van mens tot mens je appreciatie uiten: stop iets extra toe, cash natuurlijk. Echt geld.

De auteur is emeritus professor management aan Vlerick Business School. marcbuelens.com