‘Fed en kinderloze kattenvrouw doen dollar pijn’

“Wie goed oplette, zag in de ochtend op 11 september het effect van het debat tussen de presidentskandidaten Kamala Harris en Donald Trump doorwerken op de valutamarkten”, schrijft valutaspecialist Joost Derks. “Ten opzichte van de euro deed de dollar een stapje terug toen Harris als winnaar van het podium stapte. Op papier komt de Amerikaanse munt onder druk te staan door haar beleidsplannen. Onder het bewind van Harris kunnen hogere belastingen een rem op de economische groei zetten.”

Aan de andere kant zou een zege van Trump de dollar juist een impuls kunnen geven. Hij is van plan belastingverlagingen door te voeren, die een positief effect kunnen hebben op de Amerikaanse economische groei. Daarnaast kunnen valutamarkten in dat scenario zich opmaken voor een oplaaiende handelsoorlog met China en het terugschroeven van de militaire steun aan Oekraïne.

Als de geopolitieke spanningen oplopen, vervult de dollar vaak een rol van veilige vluchthaven. Overigens mag het Swift-effect ook niet uitgevlakt worden bij de bescheiden dollardaling. De populaire zangeres Taylor Swift heeft meteen na het debat haar steun uitgesproken voor Harris.

50 basispunten

Ze ondertekende haar bericht als kinderloze kattenvrouw. Daarmee haalde ze indirect uit naar J.D. Vance. De running mate van Trump had de Democraten eerder weggezet als een stelletje kinderloze kattenvrouwen. Het Harris- en Swift-effect kreeg later die week bijval van de publicatie van Amerikaanse inflatiecijfers. In augustus is de inflatie gedaald tot slechts 2,5 procent.

Daardoor kreeg de Federal Reserve ruimte om de focus te verschuiven van de inflatiebestrijding naar het opstoken van het vuurtje onder de arbeidsmarkt. En dat deed zij tijdens haar beleidsvergadering op 17 en 18 september. Nadat eerst de Europese Centrale Bank op 12 september de beleidsrente met 0,25 procent had verlaagd, volgde de Fed met een verlaging van maar liefst 0,50 procent. De markten waren lang in dubio of het 0,25 of 0,50 procent zou worden, maar Jerome Powell gaf duidelijkheid tijdens de persconferentie. De inflatiedoelstelling is in zicht en de Fed wil de economie niet onnodig schaden door de rente te lang te hoog te houden.

Voorlopig lijkt de rust op de valutamarkten niet terug te keren. Inmiddels sorteert de markt alweer voor op nogmaals een jumboverlaging door de Fed van 50 basispunten en een volgend stapje van 25 basispunten door de ECB. Bovendien neemt de politieke spanning in de aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen (5 november) langzaam maar zeker toe. Voorlopig kunnen we dan ook maar beter onze gordels vastmaken voor een spannende dollarrit in de komende maanden.

Alle grote schijnwerpers in de financiële wereld zijn gericht op de Federal Reserve. Maar in de schaduw van de Amerikaanse centrale bank, hakten ook veel andere landen een knoop door over de beleidsrente. Daarbij zit ook een groot aantal opkomende economieën, waaronder maar liefst vier van de zogeheten fragile five. Die term werd in 2013 bedacht door James Lord. Hij bracht als analist van Morgan Stanley in kaart welke landen bij uitstek kwetsbaar waren op het moment dat de Amerikaanse dollar zou stijgen.

Slechts 3 van 33

Bank Indonesia heeft de beleidsrente met een kwartprocent verlaagd naar 6,0 procent. Slechts 3 van de 33 economen die door financiële nieuwsdienst Reuters waren gepeild, hadden daarop gerekend. Aan de ene kant was er alle ruimte voor een renteverlaging, aangezien de inflatie al enige tijd in de streefbandbreedte van 1,5 tot 3,5 procent beweegt. Maar Bank Indonesia maakt zich steeds meer sterk voor een sterke roepia. Daardoor zijn buitenlandse goederen en diensten relatief goedkoop, waardoor de inflatie makkelijker onder controle blijft.

Een dag later volgt Zuid-Afrika het voorbeeld van Indonesië. In dat land schommelt de inflatie eveneens binnen de marge van 3 tot 6 procent, waar de South African Reserve Bank op mikt. Daarnaast kan de economie wel een impuls gebruiken. De bestedingen door de lokale bevolking stagneren en de grondstofexport staat onder druk door de zwakke groei van de wereldeconomie. Een renteverlaging in het Afrikaanse land kwam veel minder als een verrassing dan die in Indonesië.

‘Ten opzichte van de dollar bereikte de renminbi de hoogste koers in ruim een jaar’

Koersdaling van ruim 90 procent

In Turkije hoeven valutahandelaren er niet op te rekenen dat de centrale bank aan de rente sleutelt. Onder druk van president Recep Tayyip Erdoğan lag de beleidsrente lange tijd veel te laag. Daardoor bleef de inflatie torenhoog en de lira heeft in tien jaar meer dan 90 procent van zijn waarde verloren. Het afgelopen jaar krijgt de centrale bank meer ruimte om een eigen koers te varen. De beleidsrente is in anderhalf jaar opgeschroefd van 8,5 naar 50 procent. Afgelopen maand bleef dat tarief op peil, om vervolgens in het najaar mogelijk iets te kunnen dalen.

In Brazilië ging de beleidsrente naar verwachting juist een tandje hoger. Vlak nadat de Braziliaanse centrale bank begin 2021 officieel onafhankelijk was geworden, ging de rente in twaalf stappen van 2 naar bijna 14 procent. Dankzij dat daadkrachtige optreden kwam de inflatie in Brazilië veel eerder onder controle dan in de westerse wereld. Bovendien stal de real daardoor de show op de valutamarkten in 2022. De laatste maanden staat de munt wat onder druk als gevolg van het oplopende begrotingstekort. Maar de wijze waarop de centrale bank in Brazilië – en ook in andere leden van de fragile five – werk maakt van de inflatiebestrijding, onderstreept dat het vijftal er een stuk beter voorstaat dan de achterhaalde benaming doet vermoeden.

Renminbi kruipt omhoog

De afgelopen maanden kiezen verschillende centrale banken ervoor de beleidsrente wat te verlagen, ondanks het feit dat de inflatie nog niet helemaal terug op het gewenste niveau is. Een belangrijke reden is dat ze niet het risico willen lopen de economie met een te hoge rente in een recessie te duwen. Het meest recente voorbeeld is de Federal Reserve, die half september de rente met een half punt verlaagde.

In China vaart de People’s Bank of China (PBOC) juist een heel andere koers. De inflatie in het Aziatische land ligt met 0,6 procent ruim onder het streefniveau van 3 procent van de centrale bank. Toch liet de PBOC vorige week onverwacht een kans lopen om de economie wat lucht te geven. Het belangrijkste rentetarief bleef onveranderd. Maar liefst 27 van 39 specialisten in een peiling van financiële nieuwsdienst Reuters rekende op een renteverlaging.

Van uitstel kwam echter geen afstel, want dinsdagochtend ontvouwde de PBOC dan toch een pakket maatregelen om het vuurtje onder de economie op te stoken. Een van de onderdelen is dat centrale banken minder reservekapitaal aan hoeven te houden. In theorie komt er zo een biljoen renminbi – omgerekend 128 miljard euro – beschikbaar voor extra kredietverstrekking. Er is zo geen gebrek aan aanbod van geld. Het probleem zit meer aan de vraagkant.

Voordeel van de twijfel

Ook werd de rente voor bestaande hypotheken met een half procent verlaagd. De huizenmarkt kan dan ook wel een impuls gebruiken. Vorige maand werd bekend dat Chinese huizenprijzen met 5 procent zijn gedaald tot het laagste niveau. Hoewel het nog afwachten is of consumenten meer de portemonnee durven open te trekken, zijn de financiële markten enthousiast over de maatregelen. De beursindices van Sjanghai en Hongkong stegen dinsdag met 4 procent.

Op de valutamarkten steeg de renminbi met minder dan een half procent ten opzichte van de dollar en de euro. Die lauwe reactie wordt veroorzaakt doordat de PBOC de munt in een stevige greep heeft. Ten opzichte van de dollar bereikte de renminbi overigens wel de hoogste koers in ruim een jaar. Vandaag deed de munt daar nog een schepje bovenop. Zolang de Federal Reserve vast van plan is de rente verder te verlagen, geven de valutamarkten de Chinese pogingen om de economische groei aan te wakkeren het voordeel van de twijfel.

Eerdere columns: