‘Exit uit Oekraïne? Als een Russische nederlaag niet voor de hand ligt, resten enkel dramatische of ellendige scenario’s’

De vrees dat Poetin nucleaire of andere intimidatie hard zou maken, is in Amerika en Europa nog altijd groter dan de vrees dat Oekraïne capituleert, zegt Marc De Vos.

Het fluisterkoor wordt oorverdovend. Oekraïne is de oorlog tegen Rusland aan het verliezen en we moeten een eervolle vrede met stabiliteit afdwingen. Dat was de boodschap die zelfs president Volodymyr Zelensky impliciet bracht op zijn Amerikaanse tournee om een zogenaamd ‘overwinningsplan’ te verdedigen. De overwinning zou er komen door het Kremlin met langeafstandswapens tot onderhandelen te bewegen. Onderhandelen, niet overwinnen. Maar zelfs dat kreeg Zelensky niet voor elkaar. Hij kwam van een kale reis terug.

De vrees dat Poetin nucleaire of andere intimidatie hard zou maken, is in Amerika en Europa nog altijd groter dan de vrees dat Oekraïne capituleert. De mantra dat wij niet in oorlog zijn met Rusland wordt door Rusland totaal anders gezien. Dat is niet onze enige illusie. Wij hebben ook gedacht dat als we Oekraïne genoeg zouden steunen om te blijven vechten maar niet genoeg om te winnen, de Russische oorlogsmachine uiteindelijk zou vastlopen in handelssancties en -blokkades. Fout. De handelssancties hebben Rusland in de armen van China, Iran en Noord-Korea geduwd, terwijl een schaduwhandel in goedkope Russische energie en grondstoffen gretige afnemers vindt in bijvoorbeeld India, Brazilië en Turkije.

De Russische economie draait als een oorlogseconomie. De grote steden zijn stabiel, de soldaten worden royaal betaald en de families van gesneuvelden krijgen een fortuin. De rest is vijfentwintig jaar propaganda en repressie. Lang werd voorspeld dat het Poetinregime eind 2025 de limiet van zijn oorlogscapaciteit zou bereiken. Maar zie: het Kremlin verhoogt de militaire uitgaven in 2025 nog eens met een vijfde, tot een verbijsterende 40 procent van de begroting. We weten niet wat dat betekent aan het front, maar politiek betekent het: wij duwen door.

Als een Russische nederlaag niet voor de hand ligt, resten enkel dramatische of ellendige scenario’s. Dramatisch is elk scenario waarin Oekraïne implodeert. Economisch én militair vecht Oekraïne bij de gratie van democratische landen, de Verenigde Staten en Europa op kop. Een nieuw verkozen Donald Trump zou de oorlog instant kunnen beslechten. Hij zou Oekraïne op de knieën dwingen met de dreiging dat de wapenkraan dichtgaat en Poetin aan de onderhandelingstafel dwingen met de dreiging dat anders alle wapenkranen opengaan. Als Amerika de stekker eruit trekt, staat Europa als de keizer zonder kleren. Alleen kunnen wij Oekraïne niet in de oorlog houden. En zonder Amerika zou het front van de Europese Unie instant in verdeeldheid uiteenspatten.

Dramatisch is ook het scenario waarbij het Oekraïense verzet moreel bezwijkt onder het tekort aan wapens en soldaten en onder de Russische overmacht. Dramatisch voor Oekraïne, waar na de onverdiende nederlaag rampspoed en conflict zouden wachten – gedenk de twintigste eeuw. Dramatisch voor ons. Oekraïne is de vinger in de dijk van Europese geopolitieke eenheid tegenover Rusland. Trek die vinger weg en Rusland zal samen met China de Europese Unie politiek verscheuren, terwijl aan onze oostelijke grenzen een nieuwe Koude Oorlog woedt. Russisch imperialisme trekt dan een echte frontlijn, terwijl wij met Amerika mondiaal afgaan. Die strategische vernedering zullen we cash betalen, niet het minst in Azië en Afrika. De wereld dendert zo de berg af richting instabiliteit en geweld.

Er is geen beter scenario dan het ellendige. Verder de oorlog opdrijven. Verder rekenen op de offers die het Oekraïense volk maakt, zolang wij blijven leveren. En zelf daarvoor de offers maken. Als er geen volledige overwinning volgt, dan minstens een vrede waarin het vrije deel van Oekraïne – welvarend, democratisch, in de Europese Unie en zelfs in de NAVO – ook onze buffer tegen Rusland zal zijn. Maar om het Poetinregime tot zo’n onderhandeling te bewegen, moet nog heel wat bloed vloeien.

De auteur is co-CEO van denktank Itinera, strategie consultant en doceert aan de UGent. www.marcdevos.eu