Het onvermogen en de onmacht van Europa zijn potentieel dodelijk voor onze energie-intensieve industrie.
De Franse Kamer van Volksvertegenwoordigers wil de Franse vestigingen van de staalreus ArcelorMittal nationaliseren. De stemming, een verbond van extreemlinks met de stilzwijgende steun van extreemrechts, is populisme: de Senaat of de Franse regering zal niet volgen. Ze geeft ook blijk van Frans antikapitalisme tegenover een voorgenomen herstructurering. Maar dat de politiek van nationalisatie uit de doden opstaat en bespreekbaar is, onderstreept hoezeer het industriebeleid in Europa van alle dogma’s los is. Eerder improviseerde Nederland met een feitelijke overheidscontrole op de chipfabrikant Nexperia, terwijl Duitsland honderden miljarden belastinggeld op tafel legt voor een industriële renaissance Made for Germany.
Dat de Europese industrie zou rijmen met nationalisme, toont hoezeer de Europese Unie is afgegleden van het marktmodel dat ooit haar hele raison d’être was. Onder de mokerslagen van de Russische energieshock, de Amerikaanse tarievenoorlog en de Chinese dumpingpraktijken staat marktwerking voor Europa gelijk met industriële zelfmoord. En dus moeten ook wij aan de bak met importheffingen, invoerquota en antidumpingmaatregelen. In kritieke sectoren willen ook wij verankering en eigen capaciteit uitbouwen voor geopolitieke autonomie. Maar in de wedloop van protectionisme en dominantie wordt Brussel, dat moet goochelen met 27 landen en naar verhouding onooglijke budgetten, per definitie verslagen door Peking en Washington DC.
Europa is niet alleen politiek verdeeld en versnipperd, het is ook geopolitiek zwak en afhankelijk. We kunnen de handelsconfrontatie met de Verenigde Staten niet aangaan, omdat we van Amerika afhangen in Oekraïne. We kunnen ons geen handelsoorlog met China veroorloven, omdat de Chinese markt voor grote Europese concerns onvervangbaar is, net als de Chinese zeldzame aardmetalen voor onze technologie-industrie. Europa doet vooralsnog niet wat het wel zelf kan. De recepten van Mario Draghi om via gemeenschappelijke investeringsbudgetten en marktintegratie Europa te zegenen met competitiviteit en capaciteit in cruciale industrieën en technologie blijven dode letter. Precies op dat gebied willen de Europese landen die ertoe doen vooral voor zichzelf rijden. Dat zien we ook met de herbewapening, waar de eigen defensie-industrie voorrang krijgt.
Het onvermogen en de onmacht van Europa zijn potentieel dodelijk voor onze energie-intensieve industrie. Er is in Europa simpelweg geen competitief energie-alternatief voor Russische olie en gas, die we omwille van Oekraïne moeten afzweren. Als wij bovendien de oneerlijke Amerikaanse en Chinese handelspraktijken lijdzaam moeten ondergaan, wat rest ons dan nog? Het antwoord is: de Green Deal. In een vorige wereldorde – vóór de terugkeer van Trump en vóór de Russische invasie, toen wereldklimaattoppen nog wereldwijde actie opleverden – stond de Green Deal symbool voor een Europa dat competitiever wil zijn door te vergroenen. Nu staat Europa alleen met een klimaatbeleid dat zijn industrie niet alleen tot energietransitie dwingt, maar die daarenboven extra belast met almaar duurdere emissierechten op de overblijvende uitstoot.
Boven op de energieshock, de handelsoorlog en dumping onderwerpt Europa zijn industrie aan een emissieshock van eigen makelij. Voor een site van ArcelorMittal gaat dat al snel over honderden miljoenen per jaar aan extra belastingen, ongeacht alle investeringen in verduurzaming. Wat is het nut van almaar hogere emissierechten, als de fossiele energie al peperduur is door de oorlog? Ofwel ontdekt de Europese Unie haar geopolitieke gewicht en kan ze een koolstofcorrectiemechanisme opdringen aan de invoer naar Europa. Dan redt het deels de thuismarkt voor zijn industrie. Ofwel laat Europa de vrijhandel spelen, terwijl het zijn eigen industrie overbelast, tot uiteindelijk nationalisatie volgt.