‘Er wordt nog altijd te weinig gedaan aan de Belgische ziekte’

De burger heeft geen boodschap aan excuses over een ondergefinancierd politieapparaat of een moeilijke Brusselse regeringsvorming.

Het was niet eens het gekste idee van Donald Trump de voorbije weken, maar de heropening van de beruchte Alcatraz-gevangenis is de beste illustratie van hoe politici vooral niet aan beleid moeten doen. De heropening van Alcatraz is goed om even de aandacht van de publieke opinie te kapen. Maar er zijn elders in de Verenigde Staten veel betere en goedkopere plaatsen om zware criminelen op te vangen. Bovendien brengt Alcatraz veel geld in het laatje als toeristenmagneet. Het is zeker niet de duurste maatregel van Trump in de voorbije maanden. Door zijn chaotische besparingen bij de Amerikaanse fiscus dreigen er 500 miljard dollar belastinginkomsten minder binnen te komen. De fiscus wijst naar ‘veranderd gedrag’ – lees: massale belastingontwijking door de gedaalde pakkans.

De chaotische handelsoorlogen van Trump bereiken ook stilaan de Verenigde Staten. In de belangrijkste aanvoerhavens aan de westkust valt de containertrafiek uit Azië stil. De verstoring van de handel zal de Amerikaanse consument en bedrijven miljarden kosten. Maar dat is sneller terug te draaien dan de permanente schade die Trump aanricht in de Amerikaanse overheid. De zotte kosten van Alcatraz en andere symbooldossiers, de blinde besparingen van het Departement of Governement Efficiency van Elon Musk, de heksenjacht op kritische ambtenaren en soldaten – het komt allemaal op hetzelfde neer: de Amerikaanse overheid verliest de capaciteit om competent te besturen.

Leedvermaak vanuit België is ongepast. Wat zeg je nog aan de burger die een bekerfinale ziet ontaarden in racistisch geweld en rellen? Of die elke dag in Brusselse metro- en treinstations menselijke miserie ziet? De burger heeft geen boodschap aan excuses over een ondergefinancierd politieapparaat of een moeilijke Brusselse regeringsvorming. De burger wil een overheid die niet tekortschiet in haar kerntaken en zich niet verschuilt achter de complexiteit die ze zelf gecreëerd heeft. De eenmaking van de Brusselse politiezones – eindelijk! – zal niet meteen renderen, maar heeft direct wel één voordeel: de verantwoordelijkheid is meer gecentraliseerd. Minder partijen kunnen elkaar de schuld geven. Na de aanslagen van 2016 in de Brussele metro en in de luchthaven van Zaventem kwam The New York Times uitleg vragen bij Hubert Van Humbeeck. De ex-hoofdredacteur van Knack liet zich de legendarische woorden ontvallen: “Dit is de Belgische ziekte. Iedereen zegt dat het niet hun schuld is en ze hebben vaak gelijk.”

Het is daarom een beetje onheilspellend dat het zo kalm is in de Belgische politiek, afgezien van het zoveelste relletje over de meerwaardebelasting. Die meerwaardebelasting wordt een gedrocht en tijdverspilling. Er is federaal, in Vlaanderen én Wallonië een coherente meerderheid. Tegelijk zitten we in de surreële situatie dat de Vlaamse minister Melissa Depraetere (Vooruit) zonder schaamte subsidies voor een groenere koelkast kan geven, terwijl alle niet-sociale departementen op federaal niveau op droog zaad zitten. (Voor zijn artikel over de uitgeklede federale overheid maakt onze hoofdeconoom Daan Killemaes overigens kans op een prestigieuze Belfius-persprijs.)

Een echte staatshervorming is niet mogelijk, zolang de belgicistische Georges-Louis Bouchez (MR) op de rem blijft staan. Maar op de een of andere manier zullen de verschillende overheidsniveaus samen hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Conflicten zoals in de vorige legislatuur tussen Vlaams minister Zuhal Demir (N-VA) en federaal minister Tinne Van der Straeten (Groen) over het Belgische energiebeleid zijn niet meer voor herhaling vatbaar. Daarvoor is de situatie in zowat alle grote dossiers, en zeker de begroting, te urgent. De regeringspartijen moeten maar kijken naar de politieke instabiliteit in Nederland, Frankrijk, Duitsland, enzovoort. Het geduld van de kiezer is op en die zal brullen zoals Donald Trump: “You’re fired!“