‘Er schuilt een geel hesje in ieder van ons’

In een wereld die tot voor kort bijna uitsluitend op fossiele brandstof draaide, zullen de gevolgen van de oliepiek niet min zijn, schrijft Marc Buelens.

De stelling van het Internationaal Energieagentschap (IEA) dat de oliepiek (peak oil) dichterbij is dan gedacht, heeft hier en daar paniek veroorzaakt. Een woordje uitleg. Het IEA werd opgericht in 1973 als reactie op de eerste oliecrisis en speelt niet alleen de rol van aardolie- maar ook van energiewaakhond. Het begrip ‘olie’ staat meer en meer voor alle fossiele brandstoffen: olie, gas én steenkool. Peak oil is een van de meest gecontesteerde begrippen die het IEA haneert: het is het jaar waarop de productie van fossiele brandstoffen haar hoogtepunt zal bereiken. Nadien zal het (steil?) bergaf gaan.

Het begrip is om twee redenen belangrijk. Voor de verontruste, klimaatbewuste burger is dat het ogenblik waarop we eindelijk minder CO2 zullen uitstoten. Voor de verontruste econoom is het het moment dat we in een nooit geziene energiecrisis worden gestort, met haast niet controleerbare, spectaculaire prijsschommelingen, omdat we onvoldoende alternatieve energiebronnen ontwikkeld hebben. We hebben er afgelopen winter al een voorsmaakje van gekregen.

In het verleden is peak oil al voorspeld geweest voor zowat elk jaar tussen 2000 en 2050. Nu lijkt 2030 het keerpunt. Voor klimaatalarmisten is er grote haast bij. Realisten weten al een tijdje dat een politiek mirakel nodig is om de opwarming te beperken tot 1,5 graden. Zij waarschuwen er ook voor dat, voorbij die drempel, de gevolgen voor oogsten, orkanen en O2-tekorten – om eens de drie O’s te lanceren – catastrofaal zullen zijn, tenzij we met een economisch en technologisch mirakel enkele miljarden ton CO2 uit de lucht halen.

Het IEA heeft nu dus aangekondigd dat peak oil veel dichterbij komt. De wereld begint exponentieel elektrisch te rijden, windmolenparken groeien, zonne-energie is een succes, zowat overal ter wereld wordt efficiënter omgegaan met energie.

België is zeker niet de beste leerling van de klas, maar kijk gewoon om je heen: efficiëntere ketels, betere isolatie, overal zonnepanelen, steeds meer warmtepompen. Spreek met een bedrijfsleider en die zal je haarfijn uitleggen hoeveel efficiënter zijn bedrijf omgaat met energie. Naar schatting rijden tegen 2028 zo’n 128 miljoen elektrische auto’s op de wereld, de helft in China. Dat betekent dat er per dag zo’n 3 miljoen vaten aardolie minder hoeven te worden opgepompt. Klimaatsceptici wijzen op de politieke weerstand. In Europa zijn vooral Duitsland en het Verenigd Koninkrijk minder enthousiast, bijvoorbeeld omdat de prijs van windmolenparken zo drastisch is gestegen. En in de Verenigde Staten blijft de ene Republikein na de andere olie de hemel in prijzen om economische groei te garanderen. Kort door de bocht kun je stellen dat van China tot Frankrijk, van de Verenigde Staten tot Engeland de gele hesjes duidelijk hebben gemaakt dat te weinig brood op hun plank komt, als de overheid te snel en te drastisch overschakelt naar alternatieve energie. Politici halen bakzeil, ze verliezen te veel kiezers. Peak oil schoof naar achteren op.

De waarschuwing van het IEA is opvallend. In een wereld die tot voor kort bijna uitsluitend op fossiele brandstoffen draaide, zullen de gevolgen van peak oil niet min zijn. Men gebruikt graag het beeld van een olietanker die slechts langzaam keert, maar nu moeten raffinaderijen, havens, tankers, pijpleidingen, benzinestations tegelijk afremmen en een enorme bocht maken. Als peak oil nabij is, zullen vooral investeerders afhaken. Wie wil de enorme kosten en risico’s dragen van een onderneming die zal botsen op een lage vraag? Energie-investeringen werken met enorme vertragingen. De paniek ontstaat, omdat veel economen denken dat we tussen twee stoelen zullen vallen. Het hoofd koel houden zal voor onze politici twee zaken veronderstellen: airco en leiderschap. Maar er schuilt een geel hesje in elk van ons: ik wil vooral vandaag mijn rekening kunnen betalen.