Marc Buelens
‘Deze boeken kregen mijn aandacht in 2024’
Laat economen economisch redeneren en psychiaters vooral schrijven over psychiatrie.
Veel non-fictieboeken zochten troost bij elkaar door te blijven herhalen dat het einde van de democratie nabij is, dat de absolute en volledige klimaatcrisis om het hoekje loert en dat we nog dikkere egoïsten geworden zijn. De schuld van al dat onheil ligt volgens een eindeloze reeks boeken bij het neoliberalisme. De hebzucht, de agressie, de koele berekening kennen geen grenzen meer, en overal ter wereld laten mensen (kiezers vooral) zich misleiden door sirenegezang of het fluitspel van de rattenvanger van Hamelen. Vooral de boeken door ‘verontruste psychiaters’ blinken uit door een uiterst negatief mensbeeld. Vreemd genoeg geloven ze vooral in het authentieke, autonome-en-toch-verbonden subject dat de drager van zingeving is, maar in het stemhokje of op bol.com verliest dat schitterende schepsel elke richting.
Gelukkig geeft de Vlaamse econoom Koen Schoors zwaar tegengas in Alles wordt anders. Laat economen economisch redeneren en psychiaters vooral schrijven over psychiatrie, een onderdeel van onze gezondheidszorg dat zwaar in diskrediet is gebracht door schrijnende tekorten en ervaringsdeskundigen die zich meten met de echte professionals. Het kan echt anders, en in Grenzen aan genezen bewijzen Greet De Cock en Philippe Meersseman welke topkwaliteit een schoenmaker kan bereiken als die bij zijn leest blijft.
Schoors blijft bij zijn economische leest en begint met een bijzonder sterk hoofdstuk over de kern van een economische redenering: een relevante prijszetting. Hij veronderstelt dat die de volgende zeventig jaar effectiever zal verlopen. Niet zozeer omdat de mens plots solidair en altruïstisch wordt of een ethisch reveil ondergaat, maar omdat economische en maatschappelijke samenhang ons zal dwingen de juiste keuzes te maken. Het is pompen of verzuipen. Schoors heeft een optimistische boodschap. We zullen pompen. Maar wat als artificiële intelligentie (AI) alle pompen saboteert? De econoom somt zowat alle gevaren van de supertechnologie op en dat lijstje is indrukwekkend lang. Economisch volgt AI echter de bekende paden, oververhitting op de beurs en belachelijke voorspellingen door consultants en fabrikanten. Schoors weerlegt die met een sublieme korte berekening. De nadelen liggen echter elders, namelijk bij onze maatschappelijke ordening.
Het belangrijkste boek uit 2024 is daarom On the Edge van Nate Silver. Voor het eerst beschrijft hij de cognitieve en gedragsstijl van diegenen die echt aan de touwtjes trekken, diegenen die onevenredig rijk, succesvol en invloedrijk zijn. Sinds enkele jaren begrijpt de besliskunde dat het pokerspel dé metafoor is voor de manier waarop invloedrijke individuen beslissingen nemen. Pokeren verschilt van schaken, omdat je afhangt van de emoties, de inzichten en de sociale vaardigheden van je medespelers. Je moet de waarschijnlijkheden exact kunnen berekenen, maar je moet ook voldoende bluffen. Vreemd genoeg wist John von Neumann dat al in 1956, toen hij dat toelichtte in een beroemde taxirit. Plots is de man uit de vorige eeuw weer hot. Het boek The Maniac van Benjamin Labatut bracht op magistrale wijze tot leven hoe AI zou werken in de praktijk. Lees gewoon over het leven van John von Neumann.
De dominante krachten in onze maatschappij combineren twee supergevaarlijke zaken. Enerzijds een sterk losgekoppeld denken, waarbij de menselijke context gewoonweg wordt vergeten. Een denken dat je aantreft bij investeerders in cryptomunten, in Silicon Valley, maar vooral bij de ontwikkelaars van AI. Anderzijds, en dat is heel recent, verliest The Village met zijn nadruk op solidariteit en verbondenheid aan invloed ten voordele van radicaal meritocratisch denken. Winner takes all. Niets mag de vrijheid, de ondernemingslust, de superrationaliteit van de ingenieurs nog in de weg staan. Daarom moest Donald Trump opnieuw president worden. En wereldwijd bezwijkt de kiezer voor dat soort verhaal.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier