Fiscale rechtszekerheid is essentieel voor investeerders en bedrijven. Een wispelturig fiscaal rulingbeleid ondermijnt dat vertrouwen.
Het Belgische rulingsysteem, waardoor belastingplichtigen een ‘voorafgaande beslissing in fiscale zaken’ aan de fiscus kunnen vragen, is bijna een kwarteeuw oud. Natuurlijke personen en rechtspersonen kunnen een bepaalde fiscale constructie ter goedkeuring voorleggen aan de belastingdienst voordat ze hun plannen ten uitvoer brengen. Zo kunnen bedrijven met een gerust hart investeren, overnames doen, fusioneren of splitsen. Het rulingsysteem werd ingevoerd door de wet van 24 december 2002 en is van kracht sinds 2003. Voordien waren wel beperktere, informele akkoorden met de fiscus mogelijk, maar pas sinds 2003 is het systeem wettelijk verankerd.
De wet van 24 december 2002 leidde tot de oprichting van de Dienst Voorafgaande Beslissingen in Fiscale Zaken, een autonome dienst van de federale overheidsdienst Financiën, die gemeenzaam bekend staat als de ‘rulingdienst’. Als die dienst groen licht geeft, geldt de ruling voor een periode van vijf jaar. Een positieve ruling is een bindende beslissing waar de fiscus zich aan moet houden. In principe kan de fiscus niet terugkomen op een ruling, maar de wet van 24 december 2002 bevat wel een aantal uitzonderingen. Zo is de ruling niet bindend als de situatie die werd beschreven in de aanvraag niet overeenstemt met de werkelijkheid, als de voorwaarden van de ruling niet worden gerespecteerd, als de fiscale wetgeving zou wijzigen of als achteraf zou blijken dat de ruling niet in overeenstemming zou zijn met de bestaande fiscale wetgeving. De Bijzondere Belastinginspectie heeft al enkele keren geprobeerd rulings terzijde te schuiven, wat tot heftige discussies met de rulingdienst heeft geleid. Dat druist in tegen de verhoopte fiscale rechtszekerheid en uiteraard is niemand gebaat met een guerre des administrations.
Maar ook de rulingdienst zelf durft weleens wispelturig te zijn. Er zijn een aantal dossiers bekend van belastingplichtigen die na vijf jaar een verlenging van een positieve ruling vragen, en die niet krijgen. Zo’n beslissing kan het gevolg zijn van het feit dat de omstandigheden zijn gewijzigd, of dat de wetgeving is veranderd. Maar anders is zo’n weigering alleen te verklaren doordat de rulingdienst zijn mening heeft herzien.
Dat is een probleem, temeer omdat de overheid zich moet houden aan wat ‘de beginselen van behoorlijk bestuur’ heet. Zo’n weigering kan voor de belastingplichtigen ernstige economische gevolgen hebben. Fiscale rulings zijn voor bepaalde ondernemingen de facto een exploitatievergunning, waarop hun business is gebaseerd. Dat is bijvoorbeeld het geval voor rulings die ondernemingen toelaten diensten of producten te leveren tegen een verlaagd btw-tarief, of die toelaten dat ondernemingen diensten verlenen die als fiscaalvriendelijke voordelen van alle aard kunnen worden beschouwd. Een weigering om zo’n ruling te verlengen betekent voor die ondernemingen dat zij aan hun klanten geen fiscale zekerheid meer kunnen garanderen. Die handelswijze van de rulingdienst is dan ook nefast voor het vertrouwen in de overheid, en in de fiscus in het bijzonder. Fiscale rechtszekerheid is essentieel voor investeerders en bedrijven. Een wispelturig fiscaal rulingbeleid ondermijnt dat vertrouwen.
In het regeerakkoord staat dat de regering-De Wever vasthoudt aan de autonomie van de Dienst Voorafgaande Beslissingen. Dat is volkomen terecht. De rulingpraktijk is waardevol en de dienst functioneert over het algemeen naar behoren. Maar men kan niet ontkennen dat er over delen van het rulingbeleid vragen mogen worden gesteld. Dat blijkt de regering ook van plan te zijn, want in het regeerakkoord staat ook dat ze de werking van de rulingdienst zal evalueren. Maak daar nu nog echt werk van.
De auteur is professor fiscaal recht aan de Vrije Universiteit Brussel