‘De Vlaamse regeringspartijen beloven minder erfbelasting: geheugenverlies of hypocrisie?’

Wanneer een regering aan het begin van de legislatuur een techniek viseert die tot minder erfbelasting leidt, dat fiscaal voordeel afschaft, meer inkomsten uit erfbelasting ontvangt tijdens de legislatuur en dan naar de stembus trekt met de belofte de erfbelasting te verlagen, dan is men niet geloofwaardig.

Vorige week raakte bekend dat in 2023 een recordbedrag van bijna 1,85 miljard euro erfbelasting is geheven in Vlaanderen. Dat is 100 miljoen euro meer dan in het jaar voordien. Opmerkelijk is dat die 100 miljoen euro extra vooral is berekend op erfenissen die niet aan de partner of de kinderen van de overledene (eerste categorie) zijn toegekomen, maar wel aan broers, zussen (tweede categorie) of anderen, zoals neven, nichten of niet-bloedverwanten van de overledene (derde categorie).

Mij verbaast dat niet. De erfbelasting voor erfgenamen in de tweede en derde categorie is hoog. Het maximumtarief is 55 procent, terwijl dat voor een erfgenaam in de eerste categorie 27 procent is. Het overlijden van een kinderloze persoon die geen partner heeft, levert dus veel meer erfbelasting op dan wanneer dezelfde erfenis aan een kind of aan de partner van de overledene zou toekomen. Men zou dan ook kunnen stellen dat de Vlaamse overheid er baat bij heeft dat die erfbelasting in de praktijk niet wordt ontweken door de toepassing van fiscale technieken in het voordeel van erfgenamen in de tweede en derde categorieën.

Het duolegaat was zo een techniek. Via een testament kon een kinderloze alleenstaande persoon zijn erfenis aan een goed doel nalaten met de plicht voor dat goed doel om een deel van de erfenis uit te keren aan familieleden of vrienden én om hun erfbelasting te betalen. Zo kon ervoor worden gezorgd dat de familieleden of vrienden meer overhielden van de erfenis dan wanneer ze die rechtstreeks zouden krijgen. Voor goede doelen vormden duolegaten een inkomstenbron.   

Omdat de huidige Vlaamse regering dat als het misbruiken van goede doelen beschouwde, werd het fiscaal voordeel van een duolegaat afgeschaft op 1 juli 2021. De parlementsleden van N-VA, cd&v en Open Vld stemden voor de afschaffing. Die van Vooruit, Groen, PVDA en Vlaams Belang hebben zich onthouden. Niemand stemde tegen.

Of goede doelen sinds 1 juli 2021 evenveel inkomsten ontvangen uit erfenissen, lijkt nog niet helemaal duidelijk te zijn. Wel duidelijk is dat een kinderloze alleenstaande persoon sindsdien nog minder mogelijkheden heeft om de erfbelasting voor zijn erfgenamen te beperken. Dat was ook net de bedoeling van de Vlaamse regering.

Toch staat nu in het verkiezingsprogramma van elke Vlaamse regeringspartij dat zij de erfbelasting op het vermogen van kinderloze alleenstaanden willen verlagen. Weten ze dan echt niet meer wat ze drie jaar geleden zelf hebben gedaan? Eerst een fiscaal voordeel afschaffen en dan zich als de grootste voorstanders van een lagere erfbelasting manifesteren… Het zijn zulke politieke, slechte manieren die het vertrouwen in de politiek fnuiken.    

Laat ons een kat een kat noemen: de erfbelasting is bij de bevolking niet erg geliefd. Net daarom is ze een thema waarmee politici kunnen ‘scoren’. Inspelen op het algemene sentiment kan men de politiek moeilijk verwijten. Maar wanneer een regering aan het begin van de legislatuur een techniek viseert die tot minder erfbelasting leidt, dat fiscaal voordeel afschaft, meer inkomsten uit erfbelasting ontvangt tijdens de legislatuur en dan naar de stembus trekt met de belofte de erfbelasting te verlagen, dan is men niet geloofwaardig.

Aan de bevoegde Vlaamse minister, Matthias Diependaele (N-VA), is trouwens al enkele keren gevraagd de effecten van een mogelijke verlaging van de erfbelasting te schetsen. Hij heeft daarop geantwoord dat het hem niet te verantwoorden lijkt allerhande simulaties toe te voegen aan de werklast van zijn administratie. Niemand weet dus of en in welke mate een lagere erfbelasting budgettair haalbaar is. Maar ach, het staat wel mooi in een verkiezingsprogramma, niet?