‘De tragiek van de digitale meter’

Elk dossier dat de overheid mismeestert, kost bandbreedte en vertrouwen om het volgende probleem goed op te lossen. En er komen nog veel moeilijkere dossiers op ons af.

Duizenden Vlamingen voelden zich al bekocht of benadeeld, omdat ze de voorbije jaren tegen hun zin moesten overstappen naar een digitale elektriciteitsmeter. En daar komen nu nog een paar voetbalstadions aan misnoegden bij, na de fall-out van de voorbije week. Een kritisch rapport van de SERV, de studiedienst die de Vlaamse regering adviseert, zet grote vraagtekens bij de strategie rond de digitale meter. De uitrol is dubbel zo duur als in andere landen en gebeurt op een manier die vooral nadelen en weerstand oplevert. Vlaams minister Zuhal Demir bestelde daarom een ‘kosten-batenanalyse’ over de invoering van de digitale meter. Dat is politiek gezien de beste optie om zo’n radioactief te dossier te isoleren, maar het sterkt de tegenstanders van de digitale meter in hun overtuiging om de deuren tot elke prijs gesloten te houden voor de installateurs. De weerstand zal enkel groter worden.

Er is veel meer nodig dan een kosten-batenanalyse. Alleen al omdat op die manier de schijn wordt gewekt dat de digitale teller het probleem is. Het rapport van de SERV is kritisch, maar stelt de noodzaak en het nut van de digitale teller niet ter discussie. De SERV zet vooral grote vraagtekens bij de uitrol en daarvoor is er eerder een algemene audit nodig. Waarom zijn die installaties zo duur? Wie heeft de strategie voor de uitrol bepaald? Waarom mocht dit ontsporen? Het probleem is dat die audit er niet zal komen. Een simpele blik op de website van de netwerkbeheerder Fluvius zegt genoeg. Er is geen enkele incentive om in een verkiezingsjaar hierover oorlog te voeren, omdat iedereen er slecht uit zal komen. De raad van bestuur wordt bevolkt door politici, met een oververtegenwoordiging van de regeringspartijen NV-A, cd&v en Open Vld. In het dossier van de digitale meter kan een gebrek aan politiek toezicht niet ingeroepen worden als excuus. En ook op andere manieren was de politiek genoeg betrokken.

De digitale meter is het zoveelste symbool voor de reputatiecrisis die de Belgische politiek en de overheid zelf hebben veroorzaakt: slechte uitvoering, politici die openlijk het beleid afvallen dat ze zelf goedkeurden, onduidelijke regelgeving, willekeur, enzovoort. Het is opvallend hoe probleemdossiers aan elkaar verbonden zijn. Er is zo veel wantrouwen over de digitale meter, omdat de politiek zo veel krediet heeft verloren met de zonnepanelen. Eerst te lang en te veel subsidies geven, om die daarna deels via de belastingen, de ‘turteltaks’ en andere kosten op de energiefactuur terug te halen. Het is begrijpelijk dat veel burgers dat als een contractbreuk ervaren.

Elk dossier dat de overheid mismeestert, kost bandbreedte en vertrouwen om het volgende probleem goed op te lossen. Daarom is het noodzakelijk om het dossier van de digitale meter snel recht te trekken, want er komen nog veel moeilijkere dossiers op ons af. Na de verkiezingen zal elektrisch rijden bijvoorbeeld een nog grotere hoofdbreker worden. Dan gaat het over een goede en competitieve laadinfrastructuur (lees blz. 68), over het stimuleren van elektrisch rijden én over het belasten ervan. Een auto met een verbrandingsmotor zorgt voor extra belastingen. Elke elektrische auto die nu op de weg komt, slaat een extra gaatje in de staatskas. En samen wordt dat op korte termijn een bijkomend gat van enkele miljarden euro’s.

Misschien kunnen we wat hoop putten uit de geschiedenis. Onze overheden hebben nog altijd de capaciteit om moeilijke en complexe projecten tot een goed einde te brengen. De covid-vaccinatiecampagne verliep niet perfect, maar ze slaagde erin een sterk draagvlak te creëren en ze was efficiënt. Het was een van de beste staaltjes van wat er gebeurt als de neuzen in dezelfde richting staan en als men van bovenaf geen mislukking tolereert.