‘De term ondernemer is een hippe badge geworden om aantrekkelijker of succesvoller over te komen’

Deze zomer volgde ik – hou je vast – een cursus fysica aan het prestigieuze Massachusetts Institute of Technology. Je weet wel, MIT, de Ivy League-universiteit. Die instelling biedt lesopnames gratis aan op YouTube. Maar er was één ding dat me stoorde. Tussendoor werd reclame getoond. Op zich had ik daar geen probleem mee.

Wat me wel irriteerde, was dat het YouTube-algoritme me steeds weer hetzelfde promofilmpje voorschotelde van een zelfverklaarde ondernemer en ondernemerscoach. Die persoon legde me uit dat ik mijn leven volledig verkeerd aanpakte en dat ik 10.000 euro per maand winst kon maken als ik maar zijn dure coachingsessies boekte of, net als hij, een dropshippingbedrijf zou opstarten. Ik moest groter durven denken, aldus de vlotte, hippe vogel op het scherm. Een leven vol vrijheid en bakken geld stond me te wachten. Twee uur per dag werken en ik kon een Porsche bestellen. Wie wil dat nu niet, ondernemer zijn, zou je bijna denken.

Dat brengt me bij het onderwerp dat ik in deze column wil bespreken: de uitholling van de noties ‘ondernemer’ en ‘ondernemerschap’. Niet alleen op YouTube, ook op TikTok wordt het ondernemerschap vurig gepromoot. De boodschap van vrijheid en het je eigen baas zijn spreekt honderdduizenden tieners aan. Op zich is het mooi dat het ondernemerschap in de schijnwerpers staat. Want ja, het ís iets bijzonders.

Maar de manier waarop het ondernemerschap vandaag vaak wordt neergezet, is vaak erbarmelijk. Ten eerste noemt iedereen zich tegenwoordig zomaar ondernemer. Die term is een hippe badge geworden die mensen zichzelf opspelden om aantrekkelijker of succesvoller over te komen. Dat doet afbreuk aan mensen die écht risico nemen, nieuwe markten betreden en op een innovatieve manier waarde toevoegen. Tegenwoordig kun je jezelf al ondernemer noemen als je een webshop op Etsy hebt of een Instagram-pagina met twintig volgers runt. Tegelijk wordt de term ‘ondernemer’ soms te beperkt opgevat. Voor mij is een ondernemer niet noodzakelijk iemand die zelfstandig werkt. Ook een werknemer kan ondernemend zijn in het bedrijf waar hij werkt.

Een kwalijk gevolg van die uitholling is dat er veel foute informatie over het ondernemerschap de ronde doet. Ondernemen is niet snel, veel en makkelijk geld verdienen: veel ondernemers zwoegen, vooral in de eerste jaren, van vroeg tot laat. De realiteit is niet altijd sexy, glanzend of leuk. We leven in een tijd waarin het verkopen van drie T-shirts via Vinted al als een ondernemerssucces wordt gevierd, terwijl de werkelijke uitdagingen – stress, financiële onzekerheid, lange werkdagen en de constante druk om te innoveren – buiten beschouwing blijven.

Daar komt nog bij dat veel jonge ‘ondernemers’ op TikTok en Instagram zichzelf presenteren als ware voorbeelden. Ze posten foto’s van luxueuze reizen, opengeklapte laptops op rooftopbars en dure horloges. Maar nergens leggen ze uit wát ze precies doen om die luxe levensstijl te bekostigen. De misleidende informatie en het onrealistische beeld dat zij verspreiden, zijn niet alleen schadelijk omdat die droombeelden vroeg of laat zullen instorten, maar ook omdat veel van die influencer-ondernemers onzin verkopen die haaks staat op wat generaties van ondernemers en experts in bedrijfskunde hebben geleerd. Misschien zouden die jonge goeroes er goed aan doen eens een blad als Trends te lezen. Echte entrepreneurial goeroes doen er daarnaast goed aan wat meer van zichzelf te laten horen. Vertel gerust de verhalen van de ups én de downs.

In elk geval: wat als we een realistischer beeld van ondernemerschap zouden schetsen? Misschien zouden meer jongeren dan weten waar ze aan toe zijn, zou het respect voor ondernemers weer toenemen en zou het leven weer een stukje mooier worden.

De auteur is auteur, columnist, spreker, moderator en strategie- en communicatieconsultant.